Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૫૪૭
ત્યાં તમે જાવ, ગમે તેવો વ્યવસાય-ઉદ્યમ કરો, પરંતુ જે પુણ્યવાન પુરુષ હશે, તે વીરાંગદ રાજાની જેમ સુખો પ્રાપ્ત કરશે.”
બ્રાહ્મણભટ્ટ કહેલી આ કથા સાંભળીને રાજા એકદમ વિચારવા લાગ્યો કે, “ખરેખર ધીરપુરુષોનાં ચરિત્રો કાનને સુખ આપનારાં હોય છે. વળી હજારો આપત્તિઓ રૂપી કસોટીના પાષાણ ઉપર કસોટી - પરીક્ષા કરતાં સુવર્ણની જેમ પુરુષનો પ્રભાવ પ્રગટ થાય છે. અતિશય રૂપયુક્ત હોય તો પણ કયો માણસ પુરુષરૂપ કરેણના પુષ્પની પ્રશંસા કરશે કે, જે ભુવનમાં અભુત એવા પ્રકારના યશગંધને ફેલાવતો કે પ્રાપ્ત કરતો નથી. કુલપરંપરાથી આવી મળેલી ભૂમિથી રાજયથી કોઈ ઉત્તમપુરુષ માન વહન કરતો નથી. માર્ગમાંથી પ્રાપ્ત થયેલ માંસ તો તુષ્ટ થઈને નાના કૂતરાઓ પણ ભક્ષણ કરે છે. એમાં તેમનો કશો પુરુષાર્થ ગણાતો નથી. પ્રગટ ગર્વવાળો પુરુષાર્થ-ઉદ્યમ એ માત્ર એકલો સિંહ જ ઉદ્વહન કરી શકે છે, તેણે પોતાના પરાક્રમથી જ જગતમાં મૃગેન્દ્ર શબ્દ પ્રાપ્ત કરેલો છે.”
તો હવે સર્વથા દેશાત્તરમાં જઈને મારા પુણ્યની પરીક્ષા કરું.” એમ કહીને પોતાનો અભિપ્રાય પૂર્ણભદ્ર નામના પ્રધાનને જણાવ્યો. તેણે પણ કહ્યું કે- હે દેવ ! આપની ઇચ્છાનો ભંગ કોણ કરી શકે? છતાં આપને વિનંતિ કરું છું કે, દેશાંતરોમાં ગમન કરવું એ ઘણું દુર્ગમ કાર્ય છે, માર્ગો અનેક આપત્તિવાલા હોય છે. દુશ્મનો છિદ્ર ખોળનારા હોય છે, આપનું શરીર . પરિશ્રમ સહન કરી શકે તેવું નથી. માટે પ્રાપ્ત કરેલ રાજયનું રક્ષણ કરો-એ જ મહાપુણ્યનું ફલ છે. બીજા ફળની અભિલાષા કરીને શો ફાયદો થવાનો છે ?' મંત્રીએ આ વગેરે કહીને રાજાને ઘણો સમજાવ્યો, પરંતુ ન રોક્યો. ગુપ્ત મંત્રણા કરીને પાછલી રાત્રિએ તલવાર ગ્રહણ કરીને ઉત્તર દિશા તરફ નગરમાંથી નીકળ્યો. કેવી રીતે નીકળ્યો ? તો કે – ઉત્સાહ-રથમાં આરૂઢ થયેલો, જેણે પુણ્યરૂપી સૈન્યનું સાંનિધ્ય સ્વીકાર્યું છે. પૂર્ણ હર્ષ પામેલો જાણે રવાડી (રાજપાટિકા) કરવાની ઇચ્છાવાળો હોય, તેમ નીકળ્યો. વિવધ કૌતુકો, મોટાં ગામો, નગરો, વેપારનાં સ્થાનો જોતો જોતો તેમ જ વિસ્મયરસથી વિકસિત નેત્રવાળી તરુણીઓની જીવાતો, દેવ સરખો તે જેના ઘરમાં પ્રવેશ કરતો હતો, ત્યારે તેઓ સ્નેહ વાળી બંધુબુદ્ધિથી તેનું સન્માન કરતા હતા, છતાં પણ ઉત્તમ મુનિની જેમ ક્યાંય પણ મમત્વભાવ કરતો ન હતો. ઉદ્વેગરહિત એવો તે રાજા કોઈક વખત ભયંકર અરણ્યમાં પહોંચ્યો જેમાં અનેક પ્રકારના વિવિધ વૃક્ષો હતા. જેવા કે સર્જાર, વંજ, વંજુલ, વડ, વેડિસ, કુટજ, કડહ, અંકોલ્લ, બિલ્લિ, સલ્લિકિ, કૃતમાલ, તમાલ વગેરે વૃક્ષોથી ભરપૂર, લિંબડો, આમ્રવૃક્ષ, ઉમ્બર કાઉંબરી, બોરડી, કેરડાં, ખદિર વગેરે ખીચોખીચ વૃક્ષો હતા. જેમાં પીપળો, ખાખરો, પલાશ, નલ જાતનું ઘાસ, નીલ, ઝિલ્લિ, ભિલામો વગેરે. એટલા ગીચ વૃક્ષો હતા કે, જેથી અંદર સૂર્યનાં કિરણો પ્રવેશ પામી શકતાં ન હતાં. અથવા નિચ્છિદ્ર વૃક્ષો હતા. જંબૂવૃક્ષ કદંબ, આંબલિ, કોઠાં, કંથારિકા, કાંટાળા વૃક્ષો, થોરિયા આદિની પ્રચુરતા તે જંગલમાં હતી. ટિંબરવૃક્ષ, નીપ, અરુણ અરડુસો, શિરીષ, શ્રીપર્ણિ આદિ વૃક્ષોથી સંકળાએલ. અરણ્ય, વળી કેવું ? હિતાલ, તાડ, સીસમ, શમી, સિંબલી, સરગવો, બાવળ, ધતૂરો, ધમાસો ખીચોખીચ ઉગેલા વાંસો વગેરે અનેક જાતિના વૃક્ષોથી વ્યાપ્ત, તાડવડ, આકડા, કંકેલિ, કંટિકા ક્ષીરવૃક્ષ ભીંડા અદિની
