Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૮૭
કિલ્લાસહિત અશોકાદિ આઠ પ્રતિહાર્યોથી યુક્ત યોજન-પ્રમાણ ભૂમિભાગને ઘેરેલ હોય. તેવું, સમવસરણ તૈયાર કરે છે. અને કદાચિત્ ભવનપતિ વેગેરે સર્વે દેવનિકાયો સાથે મળીને પણ આવું સમવસરણ દેવતાઇ પ્રભાવથી વિકુવ્વણા કરે છે. તેમાં દેવો વગેરે જે યાન-વાહનાદિક ઉપર બેસીને આવ્યા હોય, તે સચેતન કે અચેતન હોય તેને ત્રીજા કિલ્લામાં પ્રેવશ કરાવે છે. જે હાથી, ઘોડા વગેરે તિર્યંચો ભક્તિથી આકર્ષાઇને અહિં ભગવંતના દર્શન-શ્રવણ માટે આવેલા હોય, તે બીજા કિલ્લાની અંદર પ્રવેશ કરે છે. હવે જે દેવો, દાનવો, માનવો આદિ બાકી રહેલા હોય, તેઓ જ્યાં દેવ હોય, ત્યાં સુધી પ્રવેશ કરી શકે છે.
ત્યાર પછી જ્યારે તે નિશ્ચલ ચિત્તવાળી થઇ, ત્યારે ગુરુએ તેને સમજાવ્યું કે, આગળ જે સંકેત કહી ગયા, તે ધ્યાનમાર્ગ બીજા તીર્થોમાં - અન્યમતોમાં વર્તતો નથી તેણે તે વાત કબૂલ કરી. એટલે ગુરુએ પણ કહ્યું કે, બીજા જે કોઇ ધ્યાનમાર્ગના અર્થ હોય, તેમણે પોતાના હૃદયમાં તેવા સ્વરૂપવાળા તે ભગવંતની કલ્પના કરીને દેવ-દાનવની જેમ તેમની નજીક સુધી પ્રવેશ કરવો. ત્યાર પછી તે પ્રવેશ ઉપર સાડા ત્રણ કલા-રેખા સહિત ભગવંતનું ધ્યાન કરવું. અહિં જ્ઞાનાવરણીયાદિ આઠ કર્મરૂપ આઠ કળા, તેમાં ઘાતિકર્મરૂપ ચાર કળા અને કેટલીક આયુષ્યકર્મની કલા ભગવંતના કેવલજ્ઞાન-સમયે ક્ષીણ થઇ. (અર્થાત્ આઠ કર્મમાંથી સાડા ચાર કર્મો ક્ષીણ થયાં, એટલે સાડા ત્રણ કળા બાકી રહી.) માટે તે કેવલી ભગવંતની સાથે તે અનુસરતી હોવાથી કેવલિના વિહા૨કાલ સુધી તેનું ધ્યાન કરવું. તેથી આ જ શાસ્ત્રકારે બ્રહ્મપ્રકરણમાં કહેલું છે કે, ધર્માદિ સર્વ પદાર્થો એકી સાથે જે તત્ત્વભૂત સ્વરૂપે જાણે છે, એવા જે રાગાદિ હોય, તેમને પંડિતપુરુષો કેવલી તરીકે માને છે.
સાડા ત્રણ કળાઓથી યુક્ત, સાડા ચાર કળાઓ જેની ક્ષીણ થયેલી છે, સર્વાર્થોને જેમણે સિદ્ધ કરેલા છે, એવા કેવલજ્ઞાન-લક્ષ્મીવાળા મનુષ્યો, દેવો અને અસુરોથી પૂજાયેલા છે. યથાર્થ નામના યોગવાળા હોવાથી આ મહાદેવ, અર્હન્ત, બુદ્ધિ એવા પ્રશસ્ત નામો દ્વારા પંડિતપુરુષો તેમનું કીર્તન કરે છે.” ઇત્યાદિ. સાડાત્રણ કળાઓથી યુક્ત એમ કહીને તે પ્રશસ્ત કર્મોથી યુક્ત હોવાથી સુંદર કળાઓવાળા એવાથી બીજા પ્રકાગ્વાળા-સ્વરૂપવાલા સિદ્ધભગવંતોનું બીજું ધ્યાન ધ્યાવાનું. તે માટે કહેલું છે કે- ‘અનર્શન, અનંતજ્ઞાન, સમ્યક્ત્વ વગેરે ગુણોથી યુક્તિ એવું પોતાનું અસલ આત્મસ્વરૂપ જેમણે જાતે ઉપાર્જન કરેલું છે. ત્યાર પછી જેમણે દેહત્યાગ કરેલ છે, એવા આકારને ધારણ કરનાર સિદ્ધિ પરમાત્માઓનું ધ્યાન કરવું. આકારવાળા અને આકાર વગરના અમૂર્ત, જરા અને મરણ વગરના, જિનબિંબની જેમ સ્વચ્છ સ્ફટિકરત્નસમાન સ્વરૂપવાળા લોકના અગ્રભાગરૂપ શિખર પર આરૂઢ થયેલા થયેલા આત્મસુખ-સંપત્તિઓને વહન કરતા અર્થાત્ અનુભવતા વળી જેમને હવે કોઇ પ્રકારની બાધા ઉત્પન્ન થવાની નથી જ. જેમણે કર્મ-કાદવને દૂર કરેલો છે, એવા સિદ્ધોનું ધ્યાન કરવું. આ બીજા ધ્યેયના અભ્યાસથી તેમનાં દર્શનની પ્રાપ્તિ થાય છે. કોની જેમ? તો કે, સ્વચ્છ આકાશવાળા ઘરમાં દીવો અંદર રહેલો હોય, તો બહાર રહેલાને જેમ દર્શન થાય, તેવી રીતે તેવા આત્માને ધ્યાન યોગ દ્વારા સિદ્ધ પરમાત્માનાં દર્શન થાય છે.
શૈવમતના જે વિદ્યા, મંત્રાદિ તેના સંન્યાસીએ ઉપદેશેલાં હતાં, તે સર્વ વિદ્યા, મંત્ર,
