Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૫૨૩ પુરુષોએ તરત રાજાને વિનંતિ કરી કે, “હે દેવ ! આજે તમારા ઉદ્યાનમાં સકલ જગત જીવો પ્રત્યે વાત્સલ્ય રાખનાર, ત્રણ જગતની લક્ષ્મી સમાન એવો ભગવંત હાલ તરત પધાર્યા છે.” સમાચાર સાંભળતાં તરત જ તેઓને સાડાબાર લાખ સુવર્ણનું આજીવિકા દાન અને ખુશ ભક્તિથી તેટલા જ ક્રોડ સુવર્ણનું દાન અપાવરાવ્યું. સમવસરણની રચના થઈ, દેવ, દાનવ આદિ સમૂહ આવ્યો, ત્યારે અંતઃપુર અને પુત્ર-પરિવાર સહિત તે નગરમાંથી બહાર નીકળ્યો. ભગવંતને વંદના કરી, મોક્ષ સાધી આપનાર ધર્મ સાંભળ્યો. તે સમયે જેને ઉત્તમ ભાવ ઉલ્લસિત થયાં છે, એવો તે ભગવંતને પૂછવા લાગ્યું કે- હે ભગવંત ! આ મારા આપ રાજ્યમાં આ મંત્રીપુત્ર મને કેમ આટલો માનની પ્રીતિ ઉપજાવનાર થાય છે? ત્યારે ભગવંતે કહ્યું કે-“આ ભવ પહેલાના આઠમા ભવમાં તું જયારે કિીર એટલે પોપટપણે હતો, ત્યારે તે તારી પત્નીરૂપે મેનાપણે હતી.” આ વૃત્તાન્ત કહ્યો, એટલે તેને જાતિસ્મરણ ઉત્પન્ન થયું. મનમાં દઢ વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થયો. બે હથેલી એકઠી કરી ભુવનના સૂર્યને વિનંતિ કરવા લાગ્યો કે- હે ભગવંત ! પુત્રને રાજય પર સ્થાપન કરીને પ્રાર્થના કરવાના સ્થાનરૂપ આપના ચરણકમળમાં હવે હું વ્રતો ગ્રહણ કરીશ.” ત્યારે ભગવંતે કહ્યું કે, “આ વિષયમાં ઢીલ કરવી યોગ્ય નથી. કારણ કે, ઉત્તમ આત્માઓને મોક્ષ સિવાય બીજી પ્રાર્થના કરવાની હોતી નથી.” પોતાના રાજ્યપદ પર પુત્રને સ્થાપન કરીને પ્રકૃષ્ટ સંયોગવાળા ભુવનને આશ્ચર્ય પમાડે તેવાં ચારમિત્રરૂપ વ્રતો અંગીકાર કર્યા. તેનો મિત્ર હતો, તેણે પણ સાથે જ મહાવ્રતો ગ્રહણ કર્યા. કાલે કરી, કેવલજ્ઞાન પામીને બંને મોક્ષે ગયા. વિષય-અભ્યાસના યોગે દરેક જન્મમાં મોહેમલને ક્ષીણ કરતા તેમ જ કુશલ-પુણ્યાનું બંધી પુણ્યની વૃદ્ધિ કરતા તેઓ આ પ્રમાણે મોક્ષને પ્રાપ્ત કરનાર થયા. (૩૮૩) સંગ્રહગાથાનો અક્ષરાર્થ જણાવે છે –
આમ્રમંજરીનાં પુષ્પથી જિનપ્રતિમાની ભક્તિથી પૂજા કરનાર એવો કોઈક પોપટ હતો. ત્યાર પછી તેનું મરણ થયું અને કંડલના સ્વપ્નથી સૂચિત તે રાજપત્નીનો પુત્ર થયો. તેના જન્મસમયે નાલ દાટવા માટે ભૂમિ ખોદતા હતા, ત્યારે તેમાંથી નિધિ પ્રાપ્ત થયો. તેનું નિધિકુંડલ નામ પાડ્યું. કળાઓ ગ્રહણ કરી, યૌવને પામ્યો, પણ સ્ત્રીઓ તરફ રાગ ન ઉત્પન્ન થયો. એ જ પ્રમાણે મેનાએ પણ તે વખતે પોપટે સાથે તે પ્રમાણે પૂજા કરી હતી. તે પણ મૃત્યુ પામીને બીજા કોઈક નગરમાં રાજપુત્રીપણે જન્મેલી,પરંતુ તેને પણ કોઈ બીજા પુરુષ ઉપર રાગ થતો નથી, માત્ર અસાધારણ ગુણવાળા નિધિકંડલના રૂપાદિક શ્રવણ કર્યા, તેને છોડીને ક્યાંય તેનું મન રાગ કરતું નથી. આ પોતાનો અભિપ્રાય પોતે છૂપાવી રાખ્યો, એટલે માતા-પિતાને ચિંતા થવા લાગી. પુરુષના અનુરાગ વિષયમાં મંત્રીને જ્ઞાન થયું, એટલે ઉંટડી (સાંઢણી) ઉપર મુસાફરી કરનાર દૂતોને દરેક જગો પર મોકલ્યા. અને રાજપુત્રીનું પ્રતિબિંબ તૈયાર કરીને તેમાં નામ, સ્થાન રૂપ જણાવનાર સર્વ આલેખન કરાવ્યું. નિધિ કુંડલને પણ સ્વમ આવેલ, તેમાં તેને દેખવાથી તેના વિશે અનુરાગ ઉત્પન્ન થયો હતો. રાજપુત્રીને તો માત્ર તેની કીર્તિ સાંભળવાથી અનુરાગ થયો હતો, આમ પરસ્પર બંનેને અનુરાગ થયો હતો. પ્રતિબિંબનાં દર્શન થવાથી જ્ઞાન થયું, મંત્રસાધના કરનાર કાપાલિક સાધુએ “પુરંદરયશા'નું હરણ કરેલું અને તેનો વાત કરવા માટે મંડલમાં સ્થાપી હતી, નિધિકંડલે અહિ તેને દેખી, તેને
