Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૯૮
ઉપદેશપદ-અનુવાદ ભેદીને પૂતળીની ડાબી આંખ લક્ષ્યપૂર્વક વીંધી નાખી. હવે અહિં આ ઉદાહરણનો ઉપનય કહે છે – સુરેન્દ્રદત્ત નામનો રાજપુત્ર તે અહિં સાધુ સમજવો. અગ્રિક આદિક ચાર સાથે જન્મેલા આ ક્રોધાદિક ચારે કષાયો. બે હાથમાં ઉઘાડી તરવાર લઈને ઉભેલા બે પુરુષો, તે રાગ-દ્વેષ. ક્ષોભ પામવાથી, વ્રતથી ભ્રષ્ટ થવાથી, અનેક વખત ભવાવર્તમાં મરણ થાય. બાવીસ રાજપુત્રો એટલે તેટલા પરિષહો, બાકીના પર્ષદાના લોકો તે ઉપસર્ગાદિક સમજવા. આ પ્રસંગમાં અહિં આદિ-શબ્દ ઉપસર્ગોના ભેદોનો સંગ્રહ કરવા માટે સમજવો. રાધાવેધની શિક્ષા ગ્રહણ કરાવવા રૂપ અહિં ગ્રહણ અને આસેવન રૂપ બે પ્રકારની શિક્ષા સમજવી. આઠ ચક્રો સમાન આઠ કર્મો અને તેને ભેદ કરવા સમાન સાધના. તેથી નિવૃતિ' કન્યા-લાભ સમાન સિદ્ધિની પ્રાપ્તિ સમજવી. (૯૪૨) હવે ઉલટાવીને કહે છે
(પ્રવજ્યા દિવસથી અપ્રમત્ત ભાવ વાળાને શુભભાવની વૃદ્ધિ)
૯૪૩–આગળ કહેલા ક્રમની વિપરીતતાથી સમગ્ર કર્મક્ષયરૂપ સિદ્ધિની પ્રાપ્તિ થઈ શકતી નથી. માટે આ સિદ્ધિ-પ્રાપ્તિનો ઉપાય હોય, તો પ્રવ્રજયા પ્રાપ્ત થાય, તે દિવસના કાળથી પ્રતિદિન વૃદ્ધિ પામે, ગુણસ્થાનોમાં આગળ વધાય, તે પ્રમાણે અપ્રમાદનો અભ્યાસ હિંમેશાં વધારતા જ રહેવો. (૯૪૩) દષ્ટાંત કહે છે –
૯૪૪–જ્યાં પહોંચવું હોય, તે નગરના માર્ગને જાણનાર હોય અને તે જે માર્ગ બતાવે. તે માર્ગે બીજા સર્વે વ્યાક્ષેપોનો ત્યાગ કરીને ગમન કરે, તો ચોક્કસ સમયે ધારેલા નગરમાં પહોંચી શકાય છે. એ જ પ્રમાણએ સિદ્ધિમાર્ગનો ઉપાય હોય તો ક્ષાત્યાદિ દશ પ્રકારનો યતિધર્મ સમજવો. (૯૪૪)
૯૪૫–આવા પ્રકારનો દશવિધ યતિધર્મ એ જ સિદ્ધિનો એક માત્ર ઉપાય છે. આ સિવાય બીજો કોઈ પારમાર્થિક ઉપાય નથી જ. જો કે, આ કાળ દુઃષમા છે, તો પછી ચારિત્રમોહના ક્ષયોપશમની મંદતાની તો વાત જ શી કરવી ? અહિં સિદ્ધિના ઉપાયમાં સાધુધર્મ કદાચ એકાદિક ભવ મોડું કરીને સ્કૂલના પમાડે, પરંતુ સિદ્ધિનું કારણ હોય, તો બ્રાહ્મણ, વણિક અને રાજાના ઉદાહરણથી આ સાધુધર્મ જ છે. (૯૪૫) બે ગાથાથી ઉદાહરણો કહે છે –
(બ્રાહમણ, વણિક અને રાજાનું દૃષ્ટાંત ) ૯૪૬-૯૪૭-વેદ ભણેલા અને ભણાવનાર એવા બ્રાહ્મણોનું કોઈક નગર હતું. કોઈક વણિક-બ્રાહ્મણે ભૂમિની યાચના કરી. ભૂમિની શુદ્ધિ કરવા માટે અંદર રહેલા હાડકાં આદિ શલ્યોના દોષો દૂર કરવા માટે કેટલોક ઊંડો ખાડો ખોદ્યો, એટલામાં ઘણા સમય પહેલાં દાટેલો નિધિ દેખવામાં આવ્યો. વણિકે આ વાત રાજાને નિવેદન કરી કે, “હે દેવ ! ઘરનો પાયો ખોદતાં મને આ નિધિ મળી આવ્યો છે. સત્યવાદિના કારણે તથા રાજાના ઔદાર્યથી રાજાએ તે નિધિ ન લીધો. ત્યાર પછી મંત્રી આદિને આ હકીકત જણાવી. તેઓએ રાજાને સમજાવ્યા કે, “હે દેવ ! વગર કારણે પોતાના અર્થનો ત્યાગ કરવો, તે રાજનીતિ ન કહેવાય.
