Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
૪૯૪
જ જિનશાસન પ્રત્યે લગભગ અનુરાગવાલા કર્યા હતા. પરંતુ નગરમાં તેવો એક ભારેકર્મવાલો મિથ્યાત્વના અંધકારના પડદાથી જેનો શુદ્ધ બોધ અવરાઇ ગયો છે, એવો એક શેઠપુત્ર હતો, તેને રાજા ઉપશમાવી ન શક્યા. તે નાસ્તિક શેઠપુત્ર ‘સંસારમોચક' નામના પાખંડીના સંસર્ગમાં આવ્યો અને તે પાખંડીએ પણ તેને એવો ભરમાવ્યો કે-પ્રાણોનો આત્માથી વિયોગ કરાવવો તે રૂપ હિંસામાં ધર્મ માનવા લાગ્યો. લોકોને એવું સમજાવી ઠસાવવા લાગ્યો કે, જેઓ દુઃખ ભોગવી રહેલા હોય, તેમની હિંસા એ દારુણ દુઃખ ફળ આપનારી થતી નથી, પરંતુ તે તો ધર્મસ્વરૂપ છે. અહિં તેઓ દુઃખથી મુક્ત થાય છે, આવા પ્રકારની આસ્તિકોને એકાંતે અમાન્ય તેવી હિંસામાં શુભ પરિણામ માને છે. તે શું કહે છે ? તો કે, જેની હિંસા કરવાની છે, તે હિંસા થવાના સમયે પ્રવર્તતી પીડાના અનુભવથી પૂર્વભવમાં ઉપાર્જન કરેલ અશાતાવેદનીય કર્મની નિર્જરા કરતો હોવાથી અને ભવાંતરમાં સદ્ગતિનો લાભ થાય છે, તે કારણએ તેને સુખપ્રાપ્તિ થાય છે. તથા જે બીજા તેની હિંસા કરનારાઓ છે,તેઓ દુરંત દુઃખરૂપ નદીમાં તણાતા હોય છે, તેની હિંસા કરીને દુઃખનદીમાંથી બહાર કાઢી તેના ઉપર પરોપકાર કરે છે. એટલે પરોપકારના સુકૃતનો તેને લાભ થાય છે. માટે દુઃખિતને જાનથી મારી નાખવો તેમાં પાપ નથી, પણ ધર્મ છે. તથા ધન ઉપાર્જન કરવામાં ક્લેશ થાય છે, ઉપાર્જન કર્યા પછી મૂર્છાનો ત્યાગ કરવો પણ દુષ્કર છે. આ બંને કારણોથી અર્થ ધનનું દાન કરવું, તેમાં ધર્મ નથી એમ માને છે. માટે સદ્ગતિના અર્થીઓએ કહેલી નીતિથી હિંસા કરવી, તે જ ઉચિત ગણેલી છે, પરંતુ બીજા દાનાદિક ધર્મો નથી.' (૯૨૪)
વળી પ્રમાદનો અભાવ એ જેમાં સાર છે અને તેનો જે ભાવ એટલે અપ્રમાદસારતા તે તો આપણા વિષયમાં આવી શકે જ નહિં, તથા સર્વજ્ઞની પ્રજ્ઞાપના પણ તે જ પ્રમાણે અમાન્ય કરે છે. તો પછી બીજાના ઉપદેશેલા પદાર્થને તો માને જ ક્યાંથી ? એ અપિશબ્દનો અર્થ સમજવો. કોની જેમ, તો કે કોઇક મનુષ્યને અતિભયંકર મસ્તકની વેદના ઉત્પન્ન થઇ, એટલે તેણે કોઇકને પૂછ્યું કે, ‘આ મહાપીડા મટાડવાનો કયો ઉપાય ?' સામાએ કહ્યું કે, ‘સર્પનું ફણારત્ન અંલકાર ગળે બાંધવાથી વેદના શાન્ત થશે, આ તારી વેદના તરત જ ચાલી જશે.' જેમ આ રત્ન દુષ્કર છે, તેમ અપ્રમાદ સારનો ઉપદેશ અશક્ય હોવાથી, તે કોઇ કરી શકે તેમ ન હોવાથી ઉપદેશ નકામો છે. તે જ પ્રમાણે જિનોએ કહેલો ઉપદેશ મને કરવાના વિષય બહારનો ભાસે છે.' આવા પ્રકારનો શેઠપુત્ર નાસ્તિક અને ધર્મને અધર્મ અને અધર્મને ધર્મ માનનારો છે. રાજાએ વિચાર્યું કે, ‘આ આગની જેમ ઉપેક્ષા કરવા લાયક માણસ નથી. તેને જૈનધર્મનો પ્રતિબોધ કરવા માટે ઉપાય કર્યો. કયો તો કે, યક્ષ નામનો એક છાત્ર હતો, જે ગુરુની સાથે છત્રી ધરીને ફરતી હતો,તેઓ રાજાએ જીવાદિક પદાર્થોના જ્ઞાનવાળો તૈયાર કર્યો હતો. તેની શ્રદ્ધા પણ મજબૂત કરી હતી. તેને પોતાની રત્નમુદ્રિકા આપી. તે યક્ષછાત્ર રાજાનો અભિપ્રાય સમજી ગયો અને રાજાથી દૂર થઇ શેઠપુત્ર પાસે આવીને કહેવા લાગ્યો કે, જૈનમતથી વાસિત અંતઃકરણવાળો કોઇક બીજો મનુષ્ય રાજા પાસે રહેલો છે, પરંતુ હું તો જેને જૈન-ગ્રહનો વળગાડ વળગ્યો હોય, તો તે ગ્રહને ઉતારનારો છું. રાજાની સાથે હું મતભેદવાળી દૃષ્ટિથી વર્તે છું. એમ છતાં મારામાં વિશ્વાસ રસ ધરાવે છે. ‘સમાન શીલ અને
