Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૯૧
બાકીના બીજા ગીતાર્થને તેના સરખા ન ગણવા. સમાન આકાર હોવા છતાં પણ પરસ્પર ચિત્રશક્તિઓના કારણે બંને જુદા પડી જાય છે. (૮૯૯ થી ૯૦૮)
જો આ પ્રમાણે છે, તો ઘણો અલ્પલોક પ્રમાણભૂત ગણાશે અને એમ અલ્પ લોક ધર્મ ગ્રહણ કરનારા હોય, તો ધર્મની અતિશય પ્રભાવના, ગ્રાહ્યતા ન થાય-એમ મનમાં વિચારનારા ભવ્યાત્માઓને હિતશિક્ષા આપતા કહે છે કે –
૯૦૯–ગતાનુગતિક રૂપ ઘણા લોકો જેમાં પ્રવૃત્તિ કરતા હોય, લોકરૂઢિથી ઉતરી આવેલો હોય, તેવા ધર્મને ઇચ્છતા હોય, તે ધર્મ-ચિંતામાં લૌકિક ધર્મ ગણાય છે. લોકમાં રૂઢ થઈને જે પ્રવર્તતો હોય, તેવો . જેમ કે, હિમના માર્ગમાં ચાલવું, અગ્નિમાં પ્રવેશ કરવો, પર્વતશિખર પર ચડી ત્યાંથી નીચે ભુસ્કો મારવો ઈત્યાદિ રૂઢ ધર્મનો ત્યાગ ન કરવો. કારણ કે, આચાર કરનારાઓની સંખ્યા લાખો અને ક્રોડોની દેખાય છે. (૯૦૯)
(અગીતાર્થને પ્રાણભૂત ન ગણવા) ૯૧૦–મોટી સંખ્યા જેમાં હોય, તે કારણે ધર્મ પ્રમાણભૂત ગણાતો નથી, પરંતુ જે અનુષ્ઠાન સર્વજ્ઞના વચનાનુસાર પ્રમાણભૂત થયેલું હોય, તે જ ધર્માનુષ્ઠાન મોક્ષના અભિલાષી એવા ઉત્તમપુરુષે સેવન કરવા લાયક ગણાય. ધર્મ કરવામાં સ્વમતિકલ્પના પ્રમાણે વર્તનારા લોકોએ પ્રમાણભૂત ગયેલો હોય એથી, ઘણી સંખ્યાના લોકો હોય તેથી કશો લાભ થતો નથી. કલ્યાણાર્થી લોકો-મોક્ષના અર્થી જનો ઘણા હોતા જ નથી. (૯૧૦) તે જ વિચારાય છે –
૯૧૧–ઘી, તેલ, ધન, ધાન્યાદિકનો વેપાર કરનારા લોકમાં પધરાગ, પુષ્પરાગ વગેરે રત્નના વેપાર કરનારાઓ, માત્ર ગણતરીના જ હોય છે. એના વેચનારાઓ પણ ઘણી જ અલ્પ સંખ્યામાં હોય છે. એ જ પ્રમાણે શુદ્ધધર્મરત્નના ખરીદ કરનારા નિર્વાણ-મોક્ષના અવધ્ય કારણરૂપ સમ્યગુદર્શનાદિ શુદ્ધધર્મ-રત્નાર્થીઓ, તેમ જ તેવા ધર્મરત્નને આપનારા ગુરુઓ જેઓ સ્વભાવથી જ ચારે ગતિથી ઉદ્વેગ પામેલા હોય, જેમણે આગમનું રહસ્ય જામેલું હોય. આ કારણે તેઓ મોક્ષમાર્ગમાં જ હંમેશા તત્પર રહેનારા હોય, તેવા આત્માઓની સંખ્યા ઘણી જ અલ્પ હોય. (૯૧૧) આમાં હેતુ કહે છે –
૯૧૨–જેમ અક્ષુદ્રતા આદિ ઘણા ગુણો મેળવ્યા હોય, ત્યારે શુદ્ધધર્મ અને ઘણાં ધન, ધાન્યાદિ વૈભવ હોય, ત્યારે શુદ્ધરત્નોની પ્રાપ્તિ થાય છે. આમ હોવાથી જે બહુગુણો તેમ જ વૈભવથી હિત હોય, તેમને ગુણરત્ન મેળવવાની સ્પૃહા સ્વપ્નાવસ્થામાં થતી નથી, ચિંતા પણ પ્રવર્તતી નથી. ઘણા ભાગે લોકમાં પોતાની ઈષ્ટ વસ્તુ મેળવવાની ચિંતાનુસાર પ્રવૃત્તિ દેખાય છે. (૯૧૨) વિશેષથી કહે છે –
૯૧૩–શાલિ, ડાંગર ચોખા, ઘઉં આદિ ધાન્યો, આદિશબ્દથી ભેંશો, ગાયો વગેરે, કાપડ, વસ્ત્ર, સુવર્ણ, તેમ જ બીજી વેપાર લાયક અનેક વસ્તુઓના વેપારમાંથી જેની ઇચ્છા ખસી ગઈ છે. તેથી તેઓ તે પદાર્થોની વ્યાપાર-ચિંતાથી મુક્ત થયા છે, એવા તેઓ બંને પ્રકારના રત્નની – ધર્મની યોગ્યતાવાળા થાય છે. ધર્મરત્નરૂપ ભાવરન પદાર્થરૂપ દ્રવ્યરત્નના
