Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૭૩
ફરી સારી વૃષ્ટિ થઈ, એટલે સર્વ નિરુપદ્રવતા પામ્યા. (૮૪૭)
૮૪૮–આ ઉદાહરણમાં આત્મા રાજારૂપ સમજવો. રાજા સમાન આત્મા, સુબુદ્ધિ રૂપી મંત્રી એ શાસ્ત્રાનુસારી બુદ્ધિ એ જ મંત્રીએ આ દુઃષમા કાલમાં શાસ્ત્રબાધિત બોધ-લક્ષણ જે કુગ્રહ, જળપાન કરવાથી ઉત્પન્ન થયેલ ગાંડપણ, તેનાથી આ આત્મારૂપ રાજાનું રક્ષણ કરવું. (૮૪૮) માટે કહે છે –
૮૪૯–વિપરીત પદાર્થના અતિશય આગ્રહ રાખવા રૂપ ઘણા કુગ્રહો-મિથ્યાત્વની માન્યતાઓ જેને હોય, તેવા લોકો વર્તમાનકાળમાં ઘણા હોય છે, પરંતુ તેનો ઉપયોગ કર્યા વગર – જે તે કુગ્રહવાળા હોય, તેને બહારથી અનુસરીને. કેવી રીતે ? તો કે, આગળ કહ્યા તેવા રાજા અને મંત્રીની જેમ પરિપૂર્ણ સાધુધર્મ સાધવાની ઇચ્છારૂપ સર્વ સાવદ્ય-વિરતિ લક્ષણ ધર્મરાજય વિષે આત્માને સ્થાપન કરીને તેનું રક્ષણ કરવું. સુષમા-દુઃષમાદિ લક્ષણ શુભ કાળા જયાં સુધી પ્રાપ્ત ન થાય. સુવૃષ્ટિ સમાન શુદ્ધ સાધુધર્મ આરાધના લાયક સુક્ષેત્ર અને સુકાળ જયાં સુધી પ્રાપ્ત ન થાય, ત્યાં સુધી તેવા ક્ષેત્ર-કાળની મનમાં રાહ જોતાં રહેવું અને આત્માને કોઈ પ્રકારે અસંયમથી બચાવી લેવો. (૮૪૯) આના રક્ષણનો ઉપાય બતાવે છે –
૮૫૦–પૂર્વે જણાવેલા આજ્ઞાના આરાધન - પૂર્વક જ આત્માનું રક્ષણ કરવું, પરંતુ મિથ્યાચાર પરિપાલન કે મંત્ર, મણિ, ઔષધાદિના ઉપયોગથી રક્ષણ ન કરવું. તેમ કરીને રક્ષણ કર્યું, પરંતુ આજ્ઞારાધના ન કરી, તો નરકાદિક દુર્ગતિમાં પડવાનો સંભવ થાય, એટલે રક્ષણ કરેલું વ્યર્થ ગયું ગણાય માટે આજ્ઞાયોગમાં આદર કરવો. તેમાં પણ અતિપરિશુદ્ધ ઉત્સર્ગ કે અપવાદ રૂપે આજ્ઞાયોગમાં પ્રયત્ન કરવો. (૮૫૦) પરિશુદ્ધ આજ્ઞાયોગનો ઉપાય કહે છે –
૮૫૧–આગળ લક્ષણ જણાવીશુ, તેવી વ્યાખ્યાવાળા તીર્થમાં વિનયાદિક વિધિથીજ સૂત્ર અને અર્થ ગ્રહણ કરવા. વ્યાખ્યા કરનારા ગુરુ એ સૂત્ર અને અર્થ બંનેના જાણકાર હોય.વિનયાદિકરૂપ સૂત્ર-અર્થ ગ્રહણ કરવાનો વિધિ અનેક પ્રકારનો છે. અહિં વિનય, કાયા, વચન અને માનસિક એમ ત્રણ પ્રકારનો જણાવેલો છે. આદિશબ્દથી વાચના લેવાનું સ્થળ વાચના-માંડલીની પ્રાર્થના, ગુરુ આસન પાથરવું, સ્થાપનાચાર્ય વચ્ચે સ્થાપન કરવા વગેરે પણ વિનયવિધિમાં આવી જાય.
૮૫૧ મી ગાથાના ઉત્તરાર્ધમાં વિવરણના આધારે આ પદ હોવું જરૂરી છે –‘મય વેવ ગુરૂ, વિદિય-વિયોજિત ' (૮૫૧) હવે ગુરુનું વિશેષ સ્વરૂપ કહે છે –
૮૫ર–સૂત્ર, અર્થ બંનેના જાણકાર એવા ગુરુ મૂલગુણો, ઉત્તરગુણોની આરાધનામાં ખડે પગે તૈયાર હોય, વળી જિનવચન-પ્રવચન-શાસન પ્રત્યે અતિ બહુમાનવાળા, સ્વશાસ્ત્રમાં કહેલા ચરણ-કરણાદિ અનુયોગના ભેદોને તેવા તેવા ઉપાયોગથી શ્રોતા સમક્ષ પ્રરૂપણા કરનાર, વય અને વ્રત બંનેમાં પરિણત થયેલા હોય, જુદા જુદા અનેક પ્રકારની ગ્રાહકબુદ્ધિવાલા હોય. આવા પ્રકારના ગુણવાળા ગુરુએ સમજાવેલો અર્થ કોઈ દિવસ પણ વિપરીતપણે પરિણમતો નથી-આટલી વિશેષતા સમજવી. (૮૫૨) સ્વશાસ્ત્રને સમજાવનારનું
