Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૫૬
ઉપદેશપદ-અનુવાદ સામગ્રીઓ ગૃહસ્થો તૈયાર કરે છે, જેથી તેમાં દોષની બહુલતા હોય છે. એષણાનો વિવેક કરે, તો પણ તેનું યથાર્થ જ્ઞાન પાવું દુષ્કર છે, તો તેનું દૃષ્ટાંત અહિ કેમ જણાવ્યું ? એમ શંકા કરનારને કહે છે –
- ૭૭૬–પિંડનિર્યુક્તિ આદિ આગમશાસ્ત્રો વિષે જેને અતિઆદર - બહુમાન હોય છે, એવા ચારિત્રવંત આત્માને આ અષણીય-દોષવાળું - અગ્રહણ યોગ્ય છે - એવું વિજ્ઞાન થવું દુર્લભ નથી હવે કોઇક દાન દેવાની બુદ્ધિથી છલના-કપટ કરીને અસુઝતા આહાર સૂઝતા રૂપે આપે અને જ્ઞાન ન થાય, તો તેમાં અનેષણીય ગ્રહણ કરવા રૂપ દોષ ગણાતો નથી. અંતઃકરણની નિર્મલતા રૂપ પરિણામની શુદ્ધિ હોવાથી. (૭૭૬),
આજ વાતને ઉલટાવીને સમજાવે છે –
૭૭૭–કહેલા લક્ષણવાળી યતનાથી વિપરીત સ્વરૂપ-અયતનાથી એકાંતભાવે સમ્યકત્વ જ્ઞાન અને ચારિત્ર એ ત્રણેય વિપરીત બની જાય-અર્થાત્ મિથ્યાત્વ, અજ્ઞાન અને અચારિત્ર સ્વરૂપ બની જાય. કેવી રીતે ? તીર્થકર ભગવંતની આજ્ઞા, તો જયણા એ ધર્મ ઉત્પન્ન કરનારી માતા છે. એ રૂપ આજ્ઞાની અશ્રદ્ધા-અરુચિ કરવાથી, જેને યતનાની રુચિ હોય, તે યતનાનું ઉલ્લંઘન કરીને કદાપિ પ્રવર્તતો નથી, અને જો પ્રવર્તે, તો તેને તે યતનામાં શ્રદ્ધા નથી-તે વાત પ્રગટ છે. આ લોકમાં પણ કોઈપણ પદાર્થની મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન કરનાર ગૌરવસ્થાન પામતો નથી. (૭૭૭) તથા –
૭૭૮–જે કારણથી ભગવંતે દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવ આદિને અનુકૂલ અન્નપાનાદિની ગવેષણા કરવા રૂપ કહેલું છે, ભાવવિશુદ્ધ એટલે ઔદાયિકભાવનો ત્યાગ કરીને ક્ષાયોપથમિક ભાવ-સહિત જે જ્ઞાનાદિક આરાધનાનું અનુષ્ઠાન કરવામાં આવે, તેમાં જેમ તેનું ફળ મળે છે, તેમ આ અનુષ્ઠાન પણ કહેલું છે. સાચો ઉપાય હોવાથી. (૭૭૮) માટે જ કહે છે –
( આજ્ઞા આરાધના) णवि किं चि अणुणातं, पडिसिद्धं वा वि जिणवरिंदेहि । તિસ્થા મા, જો સર્વેદ હોયä ૭૭૨
૭૭૯-ઋષભાદિ તીર્થકર ભગવંતોએ માસકલ્પ વિહારાદિ સાધુનાં કર્તવ્યો માટે “એકાંતે આ જ કર્તવ્ય છે.' એમ આજ્ઞા કરી નથી, તેમ જ કોઈ એકાન્ત નિષેધ પણ કરેલો નથી.” જેમ કે, તમારે એકાંતે માસકલ્પ-વિહાર કરવો જ. એમ જકાર પૂર્વકની આજ્ઞા કે, કાર - સહિત એકાંત નિષેધ કોઈ કાર્યનો કહેલ નથી. ત્યારે તેમણે કેવી આજ્ઞા કરેલી છે ? તે કહે છે તીર્થકર ભગવંતની આજ્ઞા આ પ્રમાણે સમજવી કે “તાત્ત્વિકભાવનો પક્ષપાત કરવો અને ભાવશૂન્યજે માત્ર ક્રિયા તે વચ્ચેનું અંતર કેટલું? તો કે, સૂર્યનું તેજ અને ખજૂઆનું તેજ. ખજૂવાનું તેજ ઘણું જ અલ્પ અને ક્ષણમાં વિનાશ પામનારું છે, જયારે સૂર્યનું તેજ ઘણું જ અને અવિનાશી છે. માટે જે પ્રમાણે આજ્ઞાની આરાધના થાય તે પ્રમાણે પ્રયત્ન કરવો. (૭૮૦)
