Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૩૧
ભંગ કરવો ઠીક નથી, સુવિશુદ્ધ કાર્ય કરતા મરણ પામવું બહેત્તર છે, પણ સ્કૂલના પામેલા શીલ સહિત જીવવું સારું નથી.” માટે વ્રત-રક્ષણ કરવાનો ઉપાય કરવો જોઈએ. મારા વિષે અનુરાગવાળી છે, તેનું મૃત્યુ થાય,તેથી મને પાપબંધ નથી. જેમાટે આગમમાં કહેલું છે કે - કોઈને પણ પર વસ્તુ વિષયક નાનામાં નાનો પણ કર્મબંધ કહેલો નથી. તો પણ તેનાથી વર્તનારા મુનિઓ પરિણામની વિશુદ્ધિ ઇચ્છતા તેઓ યતના કરીને વર્તન કરનારા છે.” તો પણ મરણથી રક્ષણ કરવું તે સુંદર છે. તેને જૈનધર્મ કથન કરવા રૂપ અતિઉત્તમ કરુણા કરવી યુક્ત છે. એમ વિચારકરીને દુસ્સહ કામદેવના દાવાનળને ઓલવવામાં મેઘ સમાન એવો ધર્મ તેને સમજાવ્યો. તે આ પ્રમાણે - “શાસ્ત્રમાં અધર્મનું મૂળ, ભવ-ભાવને વધારનાર એવું આ કાર્યજણાવેલ છે, માટે તેવાં પાપકાર્યનો ત્યાગ કરવો યોગ્ય છે. ખરેખર તેઓ ધન્ય છે, તેઓ જ વંદનીય છે અને તેઓએજ ત્રિભુવન પવિત્ર કરેલુછે કે, જેમણે ભવનને ક્લેશ પમાડનાર એવા કામમલને ભોંય ભેગોકરી નીચે પાડેલો છે.” ત્યાર પછી તેને મેરુપર્વતની જેમ અડોલ જાણીને દેવપોતાનું રૂપબતાવીને સ્વર્ગમાં ચાલ્યો ગયો. ત્યાર પછી ભીમકુમારે જે કર્યું. તે કહે છે - આત્મા જ નન્દનવન-સમાન જેને છે તેવો, અર્થાત્ બાહ્ય વસ્તુ-વિષયક રતિ-રાગ વગરનો હોય તેવો આત્મારામી થયો. વીતરાગ પરમાત્માની આજ્ઞાનું સ્મરણ કરીને, આજ્ઞા કેવી? તો કે “આત્મહિત કરવું, જો શક્તિ હોય તો સાથે પરહિત પણ કરવું, આત્મહિત અને હિત બે કાર્ય સાથે આવી પડે, તો પ્રથમ આત્મહિત જ કરવું.” આ લક્ષણવાળી આજ્ઞા યાદ કરવી. હવે તેમના મુખ દ્વારા બીજાને ઉપદેશ આપતાકહે છે કે – “આ પ્રકારે શ્રુતચારિત્રરૂપ ધર્મ ભીમ સિવાય બીજાઓને પણ થાય છે. વિષયમાં જે જે વખતે અર્થ કરવો ઉચિત લાગે, તેમાં આ પ્રમાણે ભીમના ન્યાયે ઉચિત પ્રવૃત્તિ કરવા રૂપ આજ્ઞાનું પાલન કરે. તે માટે કહેલું છેકે - “બુદ્ધિશાળી મનુષ્ય હંમેશાં દરેક સ્થાને ઉચિત કાર્ય જ કરવું, એવી રીતે જ ફલની સિદ્ધિ થાય છે અને આ જ ભગવંતની આજ્ઞા છે.” (૨૪૫ થી ૨૫૦) લૌકિકોએ પણ આજ્ઞા પ્રામાણ્યનો આશ્રય કરેલો છે, એ બતાવતા ભીષ્મની વક્તવ્યતા કહે છે -
(લૌકિકોએ પણ આજ્ઞા પ્રમાય સ્વીકારેલ છે.) ૨૫૧ - બીજા આચાર્યો ભીષ્મ પિતામહને જ આ વાત લાગુ પાડે છે, તે આ પ્રમાણે - કોઈક સમયે લોકોમાં પ્રસિદ્ધ એવી ગયા નામની નગરીમાં પિતાને પિંડ આપવામાટે ગયો. ત્યાં પિંડ-પ્રદાનને ઉચિત એવા જલાભિષેક, અગ્નિકાર્યો કર્યા પછી પિંડદાન આપવા માટે તૈયાર થયા, ત્યારે પિતૃઓએ દકુર-યુક્ત હસ્ત - તે દર્ભહસ્તક સર્વોપર પિsyલાતૃ- સર્વ બીજા પિંડ આપનાર જેવો સાધારણ વડલામાંથી બહાર કાઢીને પિંડ લેવા માટે તૈયાર કર્યો. તેના બ્રહ્મચર્યાદિ ગુણોથી પ્રભાવિત થયેલા એવા તેઓએ વિવિધ પ્રકારના મણિઓના ખંડથી શોભિત સુવર્ણચૂડાભૂષણથી અલંકૃત કર્યો ત્યાર પછી બીજા હાથ જેનાથી તિરસ્કૃત થયા છે, એટલે “હાથમાં દર્ભ ગ્રહણ કરવાપૂર્વક પિંડ આપવો.” એવા પ્રકારની આજ્ઞાથી દર્ભ હાથમાં રાખી પિંડનું દાન કરવું, તેથી ઓળખાતું. શાંતનુનો પુત્ર ભીષ્મ તેનું ગાંગેય એવું બીજું પણ નામ છે. તેઓ પાંડવ-કૌરવોના પિતાના પણ પિતા સમાન એવા ભીષ્મને પણ ઘણે ભાગે
