Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૯૯ પૂજા, ઋદ્ધિ દેખીને કે બીજા કોઈ કાર્યનિમિત્તે શ્રતસામાયિકની પ્રાપ્તિ કરે છે. તેથી તેઓ સમ્યકત્વ-રહિત હોવા છતાં સાધુપણાનું લિંગ ગ્રહણ કરે છે, ઉત્કૃષ્ટથી તેવા જીવોનો ઉત્પાત રૈવેયક સુધી થાય છે.”
અહિં પૂછેલા પ્રશ્નના પ્રત્યુત્તરમાં જણાવે છે કે - “તે રૈવેયકાદિ દેવલોકના સુખની પ્રાપ્તિ અધિકૃત ઔષધ-પ્રયોગના સુખ સરખી જાણવી. જેમ સુંદર ઔષધનો સમયે પ્રયોગ કરવાથી ક્ષણવાર માત્ર પોતાના સંબંધના સામર્થ્યથી અસાધ્ય વ્યાધિમાં સુખ ઉત્પન્ન કરે છે, પરંતુ ત્યાર પછી તેને વ્યાધિનો અધિક પ્રકોપ થાય છે. એ જ પ્રમાણે અહિ અકાલમાં અધિકૃત વચન ઔષધ-પ્રયોગ પણ નહીં પરિપકવ થયેલા ભવ્યત્વવાળા જીવોને રૈવેયક આદિકમાં સુખની સિદ્ધિ માત્ર ભોગવીને પછીના ભાવોમાં નરકાદિક દુઃખસ્વરૂપ દુર્ગતિમાં પ્રવેશ કરવાનું ફલ પ્રાપ્ત થાય છે. (૪૩૮) આ હકીકત પોતે પણ વિચારે છે –
૪૩૯ - વાત, પિત્ત, કફ રૂપ ત્રણદોષો એકી સામટા પ્રકોપ પામેલા હોય ત્યારે સનિપાતના અસાધ્ય વ્યાધિમાં કરિયાતું, કડવા, તિબ્બા ઔષધોના ઉકાળારૂપ સુંદર ઔષધનો પ્રયોગ કરવામાં આવે, તે ઔષધનો યોગ થાય, તેટલા સમય માટે માત્ર સુખ આપનાર થાય છે, પણ સપિાત છે, પરંતુ તે રોગનો નિર્દૂલ નાશ થાય તેમ નથી. તે પ્રમાણે આ ગૈવેયક આદિક સુખ શાસ્ત્રવચન-ઔષધ-પ્રયોગથી ઉત્પન્ન થાય છે, પરંતુ પાર વગરના સંસારમાં દુઃખનો સર્વથા ઉચ્છેદ કરતું નથી. (૪૩૯)
૪૪૦ - નિશ્ચયવૃત્તિથી ગ્રેવૈયકાદિક દેવલોકમાં રહેલું સુખ, તે સુખ જ નથી. કારણ કે, તે જીવો સજ્જડ વિપર્યાસરૂપ પિશાચના વળગાડ યુક્ત ચિત્તવાળા મિથ્યાત્વમોહિત મતિવાળા હોય છે. જેમ ભયંકર વ્યાધિથી ઘેરાયેલો હોય, દુઃસાધ્ય વ્યાધિપીડાથી ઘવાયેલા શરીરવાળા કોઈકને ઔષધથી સુખભાવ જણાય, તો પણ તે નિરોગતાનું સ્વાભાવિકતત્ત્વથી સુખ નથી. જે કંઈસુખ થયું છે, તે માત્ર ઔષધના પ્રભાવનું. વળી તેમાં પણ અત્યંત ભયંકર રોગથી અંદરથી તો પીડાય છે, બહારથી જ સુખલાલ જણાય છે.જેમ શરદકાળમાં કઠોર સૂર્યનાં કિરણોના સમૂહથી મોટા સરોવરોમાં ઉપરનું બહારનું જળ તપેલું હોય છે, પરંતુ અંદરના મધ્યસ્થાનમાં અત્યંત શીતલભાવવાળું જળ હોય છે. એવી રીતે સુંદર ક્રિયાયોગે બાહ્ય સુખનો યોગ થાય, તો પણ મિથ્યાત્વ ગાઢ હોવાથી દુઃખમાં સુખની કલ્પના કરે છે. કારણ કે, જે સુખથી ભાવિમાં દુઃખ થવાનું હોય તેને વિવેકીઓ સુખ માનતા નથી, પણ અવિવેકી અજ્ઞાની-અવળી બુદ્ધિવાળા મિથ્યાત્વીઓ જ સુખ માને છે. (૪૪૦) ફરી પણ દષ્ટાન્ત દ્વારા તે જ કહે છે –
૪૪૧- મળો વગેરે આંખના રોગથી પીડા પામેલો સ્ત્રી-પુરુષને દેખી કે ઓળખી શકતો નથી, તેવી રીતે જેનો સાચો બોધ હણાયો છે, એવો મિથ્યાદષ્ટિ આત્મા સામે સાચું સુખ હાજર થયું છે, તો પણ તે સુખ મેળવી શકતો નથી. (૪૧) કેમ ? તેનો જવાબ આપે છે –
૧ લિંગ એટલે માત્ર વેષ ગ્રહણ કરવો એમ નહિ, પરંતુ સાધુપણાના તમામ આચારો સંપૂર્ણ પાલન સાથે લિંગ-વેષ ગ્રહણ કરવો, નહિતર આચાર વગર રૈવેયક સુધી ઉત્પાત થાય નહિં.
