Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૧૮
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
પૂછ્યું કે, ‘આ ગોષ્ઠીનો આશ્રય તે ક્યારથી કર્યો છે ?' શ્રાવકપુત્રે કહ્યું કે, ‘આજથી જ’ રાજાએ પૂછ્યું કે, ‘કયા કારણથી આશ્રય કર્યો ?' શ્રાવકપુત્ર-અજાણપણામાં-બિનસાવધાનીમાં, ત્યાર પછી ચોરી વિષયક પ્રશ્ન કર્યો કે, તમે ડોસીને ત્યાં રાત્રે ચોરી કેમ કરી ?' એવા પ્રકારના પ્રશ્નનું દુર્લલિત-સોનેરી ટોળીવાળા સર્વે ક્ષોભ પામ્યા, શ્રાવક ન ગભરાયો. પરંતુ માત્ર પોતે એકલો અપરાધી ન હોવાથી ક્ષોભ ન પામ્યો. ત્યાર પછીરાજાએ તેની યથાર્થ મનોવૃત્તિ જાણવા માટે ક્ષોભ અને અક્ષોભ દ્વારા તેના પરિણામ-વિશેષનો નિશ્ચય કર્યો વિશેષ પૃચ્છા કરી. તેમાં ‘તમારામાં ચોર કોણ છે અને અચોર કોણ છે ?' એમ ફરીથી પૂછયું, ત્યારે સાચી હકીકત નિવેદન કરી. ત્યાર પછી ચોરો હતા, તેને શિક્ષા કરી અને પોતાના વ્યવહારને ઉચિત એવી શ્રાવકપુત્રની સત્કાર-પૂજા કરી. ચોરોને અપરાધ હેતુથી શિક્ષા અને શ્રાવકની ગુણને અંગે પૂજાકરી (૫૨૧ થી ૫૨૫) હવે ચોથું ઉદાહરણ કહે છે
<
સુદર્શન કથા
-
અનેક પુરાણી દેવકુલિકાઓ અને સરોવરથી યુક્ત જેનો તલભાગ છે અને આકાશ સ્થલમાં ઉંચે અનેક ધ્વજાઓ ફરકી રહેલીછે, એવી કૌશાંબી નામની નગરી હતી. જે નગરની કુલવધૂઓનાં મુખો ચંદ્રમંડલ સમાન આહ્લાદક હતાં, વળી તેમને જેટલો આદર પોતાના સૌભાગ્યમાં હતો, તેટલો આદર બાકીના પહેરવાના અલંકારમાં ન હતો. વળી ત્યાંના પુરુષો અતિ ઉત્તમ સત્વના ઉત્કર્ષવાળા તેમજ વિષાદ વગરના હતા. વળી પરાક્રમ સિવાય બીજાને આભૂષણ માનતા ન હતા. ત્યાં રાજદરબારમાં બંધન ન હતું, પણ કાવ્યમાં બંધ હતો. રાજદંડ ન હતો, પણ દંડ માત્ર છત્રમાં હતો, પદ્મના નાળમાં કાંટા હતા, પરંતુ દુર્જનરૂપી કાંટાઓ ત્યાં ન હતા. રાત્રે માત્ર ચક્રવાકોને વિરહ-વ્યથા હતી, પણ બીજા કોઈને વિરહની વ્યથા ન હતી. જે નગરીમાં સંતાપ દૂરકરનાર, ઉંચા, ઘણા ફલવાળા, સર્વ પ્રકારે ફળવાળા હોવાથી નમેલા, રસવાળા, સુંદર સુંદર છાયડાવાળા-સુંદર આકૃતિવાળા એવા વૃક્ષો તેમજ કુળવાન પુરુષો હતા. (વૃક્ષ અને કુલીન પુરુષો બંનેમાં સર્વ વિશેષણો ઘટી શકશે.)
જ્યાં દુર્જન લોકો તરફથી અપાતાં કલંકો કોઈને સ્પર્શ કરતાં ન હતાં, તેવા હંમેશાંસદાચારવાળા લોકો હતા, અથવા ત્યાં દુષ્ટગ્રહોથી થતા ઉપદ્રવો ભાગ્યશાળીઓને થતા
ન હતા.
જે દીવાનાં પ્રભાવથી પરિપૂર્ણ સ્થાન હોય, ત્યાં અંધકાર આવી શકતો નથી, તેમ ધર્મગુણની પ્રઘાનતાવાળી તે નગરીમાં ક્ષુદ્રલોકોનો સંતાપ પ્રવેશ પામી શકતો ન હતો. ત્યાં પ્રચંડ પુરુષાર્થયુક્ત, નીતિપૂર્વક રાજ્યવ્યવહારકરીને જેણે ક્ષીરસમુદ્ર-જળ સમાન ઉજ્જવલ યશસમૂહ ઉપાર્જન કરેલ છે - એવો જિતશત્રુ નામનો રાજા હતો. તેને દેવી સરખી, સુંદર અવયવવાળી હૃદયવલ્લભ, લાવણ્યરૂપી જળના સમુદ્ર જેવી કમલસેના નામની રાણી હતી. કામદેવરૂપ સેનાપતિની જાણે સેનાહોય, ઉન્નત તારુણ્ય ગુણથી બાકીના સૌભાગ્યગુણાતિશયનો જેણે અનાદર કરેલ છે. એવી તે રાણીની સાથે પાંચે પ્રકારના વિષયોપભોગ કરવામાં તેઓના દિવસો પસાર થતા હતા અને તેમના મનોરથ સંપૂર્ણ થતા
