Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૩૦
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
શેરીવાળી હતી, તેમ જ તેની ઉજ્જવલ દંતપંક્તિ માફક ઉજ્જવલ દ્વિજ એટલે બ્રાહ્મણોવાળી હતી.તારાઓનાં હરણ થાય, તેવા આકાશ માફક સ્ત્રીઓની કીકીઓનું જેમાં હરણ થતું, ક્યારે ? તો કે, સદા સૂર્યનો સંચાર થતો હોવા છતાં, શબ્દ-અર્થ શ્લેષવાળી ગાથા છે) વળી નગર ઉદ્યાન સરખું હતું. કેવી રીતે ? નગરમાં વિવિધ પ્રકારનાં ચિત્રોવાળી ચિત્રશાળા હતી, ઉદ્યાનપક્ષે વિવિધ પ્રકારના વૃક્ષોથી શોભાયમાન ઉદ્યાન હતું, ઘણા લોકોના આધારભૂત નગર, ઘણા આમ્રવૃક્ષોથી યુક્ત, ઉત્તમ જાતિઓથી રમણીય નગર, ઉત્તમ જાઈપુષ્પોથી મનોહર ઉદ્યાન, પુરુષો અને દેવાલયોથી મનોહર નગર, સોપારીવૃક્ષો અને નાગરવેલનાં પાંદડાઓથી ઉદ્યાન સરખું શંખનામનું નગર હતું. (આ પણ શબ્દશ્લેષ છે) નગરના દેવાલયોની ધ્વજાઓ ઉંચે ફરકતી હતી અને વાજિંત્રોના ગંભીર શબ્દો નીકળા હતા.
ધ્વજાના બાનાથી જાણે નગરલોકને એમ કહેતી હોય કે, ‘અરે લોકો ! જો આવી બીજી કોઇ નગરી દેખી હોય તો જણાવો.'
તે નગરીમાં શંખની જેમ ઉજ્જવલ વર્ણવાળા, પોતાના મધુર શબ્દથી લોકોને સંતોષ પમાડનાર, શુદ્ધકુલરૂપ સમુદ્રમાં ઉત્પન્ન થયેલા એવો શંખ નામનો રાજા હતો. તે રાજા પોતાનો પ્રતાપ દૂર સુધી ફેલાવતો, અન્યાયરહિતપણે હલકા કરો નાખીને, ચંદ્રની જેમ સુખ આપીને રાજ્યપાલન કરતો હતો. ચંદ્રનો પ્રતાપ પણ દૂર સુધી ફેલાય છે. તેનાં ઠંડા કારણો પણ સુખ કરનારાં હોય છે. ચંદ્ર કલંકવાળો હોય છે, પરંતુ આ રાજા અન્યાયના કલંક વગરનો હતો. ચંદ્રની ઉપમા સાર્થક થાય છે. કોઇક દિવસે રાજસભામાં રાજા બેઠેલા હતા, ત્યારે પ્રતિહારે નિવેદન કરેલ વિનય ગુણયુક્ત ગજશેઠનો દત્ત નામનો પુત્ર ત્યાં આવ્યો. રાજાના ચરણમાં રાજાને યોગ્ય નજરાણું ધરાવીને પ્રણામ કરી આદરસહિત જ્યારે આસન ઉપર બેઠો, ત્યારે રાજાએ તેને પૂછ્યું કે-‘હે ગજનંદન ! તું કેટલા લાંબા સમયે દેખાયો ? તારો દેહ તો સારી રીતે કુશળ વર્તે છે ને ? પ્રત્યુત્તર આપ્યો કે, આપના મુખારવિંદને દેખીને વિશેષ કુશળ છે. હે મહાપ્રભુ ! અહિં લાંબા સમયે દેખાવાનું કારણ એ છે કે, વેપારીઓનો કુલધર્મ એવો છે કે-દિગ્યાત્રાએ દૂર જઇને પણ ધન ઉપાર્જન કરવું. દુ:ખે કરીને છોડી શકાય એવી સ્ત્રી અને ઘરવાળો જે મનુષ્ય પૃથ્વીતલનું અવલોકન કરતો નથી, તે કૂવાના દેડકાની જેમ સાર કે અસાર પદાર્થને જાણી શકતો નથી. પૃથ્વીમાં પર્યટન કરનાર વિવિધ પ્રકારની અનેક ભાષાઓ જાણે છે, ચિત્રવિચિત્ર દેશ-પરદેશના રીતિરિવાજો અને નીતિઓ જાણે છે, વળી અનેક આશ્ચર્યો જોઇ શકે છે. તેથી હું જગતમાં પ્રસિદ્ધ એવા દેવશાલ નામના નગરમાં ધન ઉપાર્જન કરવાના કારણભૂત વેપાર માટે સુખપૂર્વક ગયો હતો.
રાજાએ પૂછ્યું કે, ‘ત્યાં જતાં-આવતાં માર્ગમાં જે કંઇ પંડિતોના મનને આશ્ચર્ય પમાડનાર એવું અપૂર્વ આશ્ચર્ય દેખ્યું હોય, તે કહે.' ત્યારે દત્તે કહ્યું કે, સેકડો આશ્ચર્યોથી પૂર્ણ એવું દેવશાલ નામનું મહાનગર છે, તેને ચારે બાજુ વીંટળાએલા સ્ફટિક પાષાણનો કિલ્લો છે, વળી તેમાં અનુપમ દેવમંદિરો છે. જાણે સૂંઢ વગરનો, બીજા પક્ષે કર એટલે રાજગ્રાહ્ય કર જેમાં લેવામાં આવતો નથી, એવો સુહસ્તી હતો. ત્યાં કોઇ લોકો માયા-કપટ કરતા નથી. તથા
