Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૩૫
પમાડનાર થયો, સજ્જડ હર્ષિત મનવાળો થયો. સુવર્ણની જિદ્વા, તેમ જ અંગ પર રહેલાં સમગ્ર આભૂષણો દત્તને આપીને કહેવા લાગ્યો કે, “હે સુંદર ! આ ન બની શકે તેવી અતિ દુર્ઘટના કેમ બની ? ત્યારે સહેજ હાસ્ય કરતાં કરતાં દત્તે જણાવ્યું કે, “દેવના અચિન્ત પ્રભાવથી ન બનવાનાં અણધારેલાં કાર્યો પણ સહજમાં બની જાય છે, બીજું તો અમો શું કહી શકીએ ?
ત્યાર પછી મતિસાગર મંત્રીએ કહયું કે- હે દેવ ! આ દત્ત સપુરુષ ઉપાર્જન કરેલા વૈભવની જેમ સદા કાળ પોતાના નાયક-રાજા પ્રત્યે પણ એકાંત હિતકારી વલણ વાળો છે. સજ્જન પુરુષો સ્વજનોને આનંદ પમાડનાર હોય છે, પુષ્પ વગરનું વડવૃક્ષ હોવા છતાં મધુર ફલો વડે જેટલું તે આનંદ પમાડનાર થાય છે, તેટલું ઘણા પુષ્પોવાળું બેસ્વાદ ફળ આપનાર ખાખરાનું-પલાસ વૃક્ષ આનંદ આપનાર થતું નથી. મેઘો ઘણા જળથી ભરેલા હોય છે, તે પ્રમાણોપેત ગાજે છે અને મધુર જળ વરસાવે છે અને જળ વગરના મેઘ-વાદળાં વધારે કઠોર શબ્દ કરે છે અને વરસતા નથી, તેની તુચ્છતા આપ દેખો. (૧૦૦).
સ્વાર્થ વૃત્તિવાળા સર્વે લોકો શત્રુ પાસે પણ મધુર ગમતી વાતો કરે છે, પરંતુ જેના અંતરમાં સાચું બહુમાન હોય, તેને ઓળખાવાનું ચિહ્ન પરોક્ષમાં ગુણોનું વર્ણન કરવું તે છે. કેટલાક તેવા સ્વાર્થી સેવકો વિવિધ મીઠાં વચનો બોલીને, વિનયથી પ્રણામ કરીને ઘણી સ્તુતિ કરે છે, પરંતુ નિઃસ્વાર્થી ઉત્તમ સેવકો પ્રભુની ભક્તિ-સ્વામીની સેવા વગર બોલ્ય, કાર્યથી કરી બતાવે છે. તો સર્વથા આ શેઠપુત્ર દત્ત આપના વિશે અકૃત્રિમ (સ્વાભાવિક) સ્નેહભાવભક્તિભાવ રાખનારો છે. માત્ર ગંભીરતાથી આ હકીકત આપને નિવેદન નથી કરી-તેમ સંભવે છે. આપના વિષે ભક્તિને અનુસરનારા તેણે આ કન્યા આગળ આપના ગુણોનું કીર્તન કર્યું હશે, જેથી તેને રાગ ઉત્પન્ન થયો જણાય છે. તે કન્યાના પિતાએ તેની સાથે દત્તને મોકલેલો હોવો જોઈએ. આણે આગળ આવીને માત્ર આપને પ્રથમ સર્વ નિવેદન કર્યું જણાય છે. મતિસાગર મંત્રી કહેવા લાગ્યો કે, “નક્કી આ સત્ય બોલનાર છે, નહિતર જે વાત આપણાથી દૂર અને પરોક્ષ અને દેશાંતરોથી આંતરિત છે, તે અત્યારે પ્રતીતિ સહિત પ્રત્યક્ષ પ્રાપ્ત થએલી છે અને આપણને કહેલી હકીકત પ્રમાણ-સહિત પ્રત્યક્ષ પ્રાપ્ત થએલી છે અને આપણને કહેલી હકીકત પ્રમાણ-સહિત મળી આવી છે. અથવા તો ભૂમિની અંદર ઘણા ઉંડાણમાં સ્થાપન કરેલ નિધિ જે નેત્રોથી દેખાતો નથી, છતાં પણ કુશલ પુરુષો તેના ઉપર તૃણ કે વેલડીઓ ઉગેલી હોય, તો તેના આધારે અનુમાનથી નિધાનનાં દર્શન કરે છે.
ત્યાર પછી રાજાએ તરત તૈયારી કરતા સૈન્યને રોકવાની આજ્ઞા કરી. તેમ જ મોટા દરવાજા પાસે મંત્રને નિયુક્ત કરી સર્વ વ્યવસ્થા કરવાની આજ્ઞા કરી, નગરના રક્ષકોને કહ્યું કે, “આદર સહિત નગરની અંદર અને બહાર મહોત્સવ-કાર્ય પ્રવર્તાવો. કેદીઓને છોડી મૂકો, સમગ્ર દેવોનાં સ્થાનોને - મંદિરોને ઉજ્જવલ રંગાવો, રાજય-કર, નગર-કર લેવાનો બંધ
