Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૩૬
ઉપદેશપદ-અનુવાદ કરાવો, સર્વ પ્રજાવર્ગને-માળીઓ, તંબોલીઓને અત્યારે પોતપોતાના વ્યાપારમાં તત્પર બનવાનું જણાવો. તોરણો બંધાવો. યજ્ઞ કરવાના સ્થાનમાં, અગાસીઓમાં ધ્વજાઓ ફરકાવો. હાથી ઘોડા વૃષભ, ઉંટ આદિને ખાવા માટે ઘાસ વગેરે નીરો, આ પ્રમાણે રાજાની આજ્ઞા પામીને સર્વેએ યથાયોગ્ય કાર્યો કર્યા. રાજા પણ અપૂર્વ આનંદ અનુભવવા લાગ્યો.
બુદ્ધિશાળી મંત્રીએ જયસેનકુમારના સમગ્ર સૈન્યલોકને સત્કાર-સન્માન કરવા માટે એવી સુંદર વ્યવસ્થા કરાવી છે, જેથી તેઓનાં મસ્તક નાચી ઉઠ્યાં. યથોચિત સ્થાને તેઓનો પડાવ નંખાવ્યો અને નગરી જાણે આનંદ અને સંતોષ અનુભવતી બની ગઈ. જમીન પર મસ્તક અડકે તેવીરીતે જયકુમારે રાજાને પ્રણામ કર્યા. રાજાએ આદરથી આલિંગન આપ્યું અને સ્વાગત કર્યું. પરિવાર-સહિત તેનું ગૌરવ કર્યું. પછી સુંદર આસન પર બેઠો. તેણે પણ ઉચિત માન-સન્માન અને રિવાજ પ્રમાણે મંત્રી વગેરે પરિવારનું સન્માન કર્યું. હવે જયારે સર્વે સુખાસન પર બિરાજમાન થાય, ત્યારે પ્રસન્ન મુખકાંતિવાળા કુમારના વિરંગ નામના મંત્રીએ રાજાને નિવેદન કર્યું કે, “આપના ગુણોથી અમારા રાજાનું ચિત્ત આપે હરી લીધું છે. આપનું સમગ્ર સ્વરૂપ દત્ત નામના વણિકપત્રે અમને જણાવ્યું, તે અમારી નિર્મલ ચિત્તભૂમિમાં છીણીથી કોતરાએલા અક્ષરો માફક કોતરાઈ ગયું છે. મારા પિતાજીએ આપને સ્નેહપૂર્ણ સંદેશો કહેવરાવેલ છે કે, હે ધીરપુરુષ ! દૂર બેઠેલા એવા અમો તમારા સરખા ગુણભંડારનું શું ગૌરવ કરી શકીએ ? જે પુરુષ ગુણીઓને પોતાની અતિઈષ્ટ પ્રશસ્ત વસ્તુ ન આપે, તો પછી તેની કઈ દક્ષતા, ઉદારતા કે કયો ગુણાનુરાગ કહેવાય ? તો મહાગુણાનુરાગથી પિતાજીએ લાવણ્ય અને ગુણ-કળાસમૂહવાળી પોતાને અતિવલ્લભ એવી આ બાલાને આપને અર્પણ કરવા મારી સાથે મોકલી છે. તેને બીજા કોઈ પણ રાજકુમારો સાથે અનુરાગ ન થયો, કમલસરોવરનો ત્યાગ કરીને લક્ષ્મીદેવી બીજે આનંદ માણતી નથી. તો પ્રણામ કરનાર અને સ્નેહ રાખનાર જનોનું પાલન કરવામાં તત્પર છે સુપુરુષ ! આ કન્યાનું પાણિગ્રહણ કરીને અમારા મનની નિવૃત્તિ કરો. (૧૨૫).
આણે કોઈ દિવસ અમારા તરફથી અણગમતી વસ્તુ દેખી નથી, તો આપે તેમ કરવું કે, હાથણી જેમ વિંધ્ય પર્વતને યાદ ન કરે, તેમ મને કદાપિ યાદ ન કરે. ઉત્તમ કુળમાં ઉત્પન્ન થયેલા આપને મારે વધારે કહેવાનું હોય જ નહિ. કારણ કે, “તેઓ અંગીકાર કરેલા મનુષ્યો પ્રત્યે સ્વભાવથી વાત્સલ્ય રાખનારા હોય છે,' આ પ્રમાણે કુશળતા પૂર્વક મંત્રીએ પોતાનું વક્તવ્ય પૂર્ણ કર્યા પછી શંખ માફક મધુર શબ્દ બોલનાર શંખરાજાએ પ્રત્યુત્તર આપતાં જણાવ્યું કે-“અહો ! વિજયરાજાનું સૌજન્ય કોઈ અપૂર્વ છે કે, અમારા સરખાના ગુણો વડે તેમનું હૃદય અનુરાગવાળું થાય છે. પિતાના વિયોગમાં અમે તો બાલ્યકાલમાં રાજપદ પામ્યા, તેટલા માત્રમાં અકુશલબુદ્ધિવાળા અમે ગુણીજન બની ગયા ? ઘણા ગુણરૂપ રસથી પરિપૂર્ણ પુરુષના ફળો પરિણામે માલૂમ પડે છે, ફળો તરુણ-અપરિપકવ હોય તેમાં હજુ રસ ઉત્પન્ન થતો નથી. કાચાં હોય છે, તે નિર્ગુણ હોય છે, પક્ષીઓનાં મનને અથવા પુણ્યશાળીઓનાં મનને આનંદ આપનાર થતાં નથી. અથવા તો ઉત્તમજનો બીજા લોકોના દોષોને ગુણ રૂપે દેખનારા હોય છે. જે કારણ માટે પોતાની કાંતિનું હરણ કરનાર લંછનને ચંદ્ર ત્યાગ દેખનારા
