Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૩૮
ઉપદેશપદ-અનુવાદ સંતુષ્ટ બનેલા નગરલોકો અને નગરનારીઓએ ભોજનનું વર્ણન કર્યું છે, જેમાં વૃત્તાન્તોના વર્ણન કરતા ચારણોને મનોરથોથી અધિક દાન અપાય છે, એથી જેમાં મંગલ સમૃદ્ધિ સહિત વિવિધ પ્રકારના કૌતુક કર્યા છે, જેમાં સ્વજનોને આનંદ ઉત્પન્ન થયો છે. જેમાં આનંદની બાહુલતા પામેલા એવા વર-વહુ હસ્ત-કમલોનો મેળાપ થયો છે. (૧૫)
નગરના શ્રેષ્ઠ પુરુષોનાં હૃદયને હરણ કરનાર, આશ્ચર્ય પમાડનાર, સ્નેહ વધારનાર, દાનની જેમાં મર્યાદા-રોકાવટ નથી-એવા પ્રકારનો કુલ-મર્યાદાનો નિર્વાહ કરનાર પાણિગ્રહણનો વિધિ પ્રવર્યો. જયસેનકુમારે પણ પિતાએ કહેલા પ્રમાણથી અધિક સંખ્યાના પ્રમાણવાળા હાથી, ઘોડા, ધન, સુવર્ણ, રત્નાદિકનાં આભૂષણો કલાવતીને આપ્યાં. હવે જાણે એકદમ ત્રણે ભુવનનો વિજય મેળવેલો હોય, તેની જેમ શંખ મહારાજા કલાવતીના લાભમાં અધિક મનની નિવૃત્તિ પામ્યો. જયસેનના હૃદયમાં ભગિનીના સ્નેહના કારણે શંખરાજા વિષે તો પ્રીતિ હતી જ. પરંતુ આ રાજાના સત્કાર અને ગૌરવથી તે ગુણભંડાર રાજા વિષે અધિક પ્રીતિ ઉત્પન્ન થઈ. લગાર મજાક કરવી, આનંદ ઉત્પન્ન થાય તેવી બુદ્ધિપૂર્વકની વાતો કરવાના સુખમાં ઘણા દિવસો પસાર કરીને વિયોગદુઃખનો ભીરુ હોવા છતાં હવે જયસેનકુમાર પોતાના નગરે જવા માટે ઉત્સુક બન્યો. શંખરાજાને કહ્યું કે, “હે દેવ ! આપને છોડીને જવા મન થતું નથી, તો પણ મારા પિતાજી મનમાં મહાન અસંતોષ કરશે કે, હજી કેમ પાછો ન ફર્યો-તેવી ચિંતા ટાળવા માટે હવે મારે જલ્દી પિતાજી પાસે પહોંચવું જોઈએ; માટે મને મારા સ્થાને જવાની અનુમતિ આપો.” ત્યારે રાજાએ કહ્યું કે, “પ્રિયનું દર્શન, ધન, યશ અને જીવિતની પૂર્ણતા કોણ પ્રાપ્ત કરી શકે છે? તો હે કુમાર ! તને વધારે શું કહેવું? હવે ફરી સમાગમ જલ્દી થાય, તેવો તેમ જ આપણી પ્રીતિની વૃદ્ધિ થાય, તેવો પ્રયત્ન તું કરજે. સ્વપ્નમાં પણ કલાવતી સંબંધી ચિંતા તમારે કોઇએ ન કરવી. કારણ કે, રત્ન કોઇને ચિંતા કરાવતું નથી.” જયસેનકુમારે પણ વળતો જવાબ આપ્યો કે, “આપે કહ્યું તે સત્ય જ છે. તે વાતમાં ફેરફાર હોઈ શકે નહિં.” બીજું આગળ મારી સાથે પિતાજીએ કહેવરાવેલ છે, તે પણ આપને નિવેદન કરું છું કે –
આપને કલાવતી થાપણ તરીકે અર્પણ કરેલી છે, હવે આપે હંમેશા સંકટ કે ઉત્સવસમયમાં તેનું રક્ષણ-ચિંતા કરવી.” આ પ્રમાણે કહીને વિરહાગ્નિથી ઘૂસકે ધ્રુસકે રડતી કલાવતીને સાત્ત્વન આપીને રાજાથી વિદાયગિરિ આપતો અને કેટલાંક ડગલાં સુધી અનુસરાતો કુમાર પોતાના નગર તરફ પ્રયાણ કરવા લાગ્યો. અનુક્રમે દેવશાલ નગરે પિતાને મલ્યો. હર્ષ પામેલા કુમારે વિવાહાદિકનો સર્વ વૃત્તાન્ત જણાવ્યો. સંપૂર્ણ થયેલા મનોરથવાળો શંખરાજા પણ પ્રિયાનો ક્ષણવાર વિરહ સહન ન કરતો, તેની સાથે ભોગો ભોગવવા લાગ્યો. લગીર વાર પણ તેની ગેરહાજરીમાં મનની શાંતિ પામી શકતો ન હતો. તેના માટે પોતાનું જીવન પણ ન્યોછાવર કરવાની જરૂર પડે તો અર્પણ થયેલા મનોરથવાળો શંખરાજા પણ પ્રિયાનો ક્ષણવાર વિરહ સહન ન કરતો, તેની જ કથામાં સમય પસાર કરતો રહેલો હતો. વધુ કેટલું કહેવું? તેનું શરીર કાર્યો કરે, પરંતુ ચિત્ત તો જ્યાં કલાવતી હોય, ત્યાં જ રહેતું. સર્વ અંતઃપુર પણ કલાવતીના નામથી જ ઓળખાવા લાગ્યું રાજાના વિશાલ હૈયાને પણ
