Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૩૧ સર્વે લોકો પીડા વગરના છે. ત્યાં સ્ત્રીઓની રક્ષા ઇચ્છતા નથી, વેશ્યાવર્ગને કોઈ માનતા નથી, ક્લેશની બુદ્ધિને જયાં સર્વથા અમાન્ય ગણેલી છે. વળી જયાં માંસના આહાર કરનારા હતા નહિ. ત્યાં ઉત્તમ બુદ્ધિવાળા પંડિતોના ચરિત્રવાળા લોકો હતા, પણ ધીવર એટલે માછીમારના ચરિત્રવાળા ન હતા. જ્યાં પ્રધાન-મુખ્ય મુનિઓ કળા સહિત હતા, પરંતુ સ્ત્રીઓ સહિત ન હતા. હે દેવ ! આપની પાસે તે નગરીનું કેટલું વર્ણન કરવું ? બીજાં પણ કેટલાંક આશ્ચર્ય દેખેલાં છે, પણ તે કહેવા અસમર્થ છું. હે દેવ ! શ્યામ કમળ-સમાન નેત્રવાળા એવા આપ તેને જાતે જ સાક્ષાત્ દેખો.” એમ કહીને પ્રયત્નપૂર્વક છૂપાવી રાખેલ એક ચિત્રનું પાટિયું બહાર કાઢીને રાજાને અર્પણ કર્યું. જેને રાજા હાથમાં ધારણ કરીને નિહાળવા લાગ્યો. તે ચિત્રપટ્ટકમાં દેવાંગનાના રૂપનો તિરસ્કાર કરનાર, તેમ જ મનમાં ચમત્કાર કરાવનાર, લાવણ્યજળથી પૂર્ણ કળશની ઉપમાને ધારણ કરનાર સ્તનોવાળી એક કન્યા જોવામાં આવી. આ રંભા કે તિલોત્તમા દેવી છે; એમ માનીને રાજાએ તેને પ્રણામ કર્યા અને માનસમાં વિચારવા લાગ્યો કે, તારા સરખા સરળ સ્વભાવવાળાથી આ કુટિલ સ્વરૂપ કેમ થઈ ? એ પ્રમાણે વચન-પ્રવૃત્તિ કરતા તેણે તેને હાસ્યનાં વચનો સંભળાવ્યાં. લાંબા સમય સુધી તે ચિત્રામણ દેખીને કહ્યું કે, અરે ! જેણે આ આલેખી છે, તેનો વિજ્ઞાન-પ્રકર્ષ-ચિતરવાની કળા કોઈ અપૂર્વ જણાય છે. (૨૫)
- ત્યાર પછી રાજાએ દત્તને પૂછયું કે, “આ દેવી કયાં છે ?” ત્યારે દત્તે કહ્યું કે, દેખીને અન્યૂનપણે ચિત્રાલેખન કરવું, તેમાં વળી વિજ્ઞાનનો કયો પ્રકર્ષ ગણાય ? ખરેખર વિજ્ઞાનમાં નિષ્ણાતપણું તો પ્રજાપતિનું જ ગણાય. કારણ કે, પ્રતિબિંબ વગર આને નિર્માણ કરી. આ ચંદ્રના બિંબ સમાન વદન છે, કમલપત્રની ઉપમાવાળું નેત્ર-યુગલ છે, વળી અંગોની રચના રમણીયતા ઉત્પન્ન કરનારી છે, લાવણ્ય તો સમુદ્રજળ કરતાં પણ અધિક છે, કામદેવના નાટક કરનારા કરતાં તેનો દૃષ્ટિભંગ-કટાક્ષ ચડિયાતો છે. કાન સુધી પહોંચે તેવા નેત્રના અંતભાગો છે, હાસ્ય ઝરતાં વચન બોલનારી છે. પછી આમાં હજુ અપૂર્ણતા કઈ છે? આ દેવી ચિત્રમાં રહેલી હોવા છતાં મારા મનનું હરણ કરે છે. દત્તે રાજાને કહ્યું કે, “આપે તો મનુષ્યસ્ત્રીને પણ દેવી બનાવી, અથવા તો માનુષી હોય, પરંતુ દેવના (આપના) પ્રભાવથી તે દેવી થઈ જાય છે. ત્યારે રાજાએ કહ્યું કે, “હે દત્ત ! કોઈ દિવસ માનુષીઓ આવી ક્યાંય હોય ખરી ? ત્યારે હાસ્ય કરતા મુખવાળા તેણે કહ્યું કે, “હે દેવ ! સાચી હકીકત આપ સાંભળો. તેની જે લીલા છે, તે બીજી છે અને તેના અંગની સુંદરતા વળી કોઈક બીજીજ રહે તે માટે. તો વિસ્મય પામેલા રાજાએ પૂછયું કે, “હે ભદ્ર ! આ કોણ છે? દત્તે પ્રત્યુત્તર આપ્યો કે, “હે દેવ ! આ મારી ભગિની છે.” હે દત્ત ! જો આ તારી ભગિની જ છે, તો મેં નથી દેખી-એમ કેમ બોલે છે ? ત્યારે દત્તે કહ્યું કે, “હવે આ વાતનો પરમાર્થ દેવને જણાવું છું.
પિતાજીના અત્યંત આગ્રહથી કેટલાક કિંમતી વેચવા લાયક કરિયાણાં ભરેલાં મહાયાનપાત્રો (વહાણો) ભરીને દેશો જોવાની અભિલાષાથી અખંડ પ્રયાણ કરતો કરતો અનેક દેશોનું ઉલ્લંઘન કરતો કરતો દેવશાલ નામના નગરના સીમાડાના પ્રદેશમાં ગર્જના કરતા ફાડી
