Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૨૮
ઉપદેશપદ-અનુવાદ હોવાથી અતિશય પ્રશસ્ત ગણેલો છે. માટે આશયભેદથી ક્ષપકશ્રેણિ નામની શ્રેણિમાં “મિચ્છ-પીસ-સનું વરવસમા પત્તા' આ વગેરે કર્મપ્રકૃતિમાં પણના અધિકારમાં કહેલ છે. સર્વ કર્મમાં તે તે ગુણસ્થાનકના વિષે ક્ષય પામેલા હોય, ત્યાં “અકરણ નિયમ” જે ક્ષયપામ્યું હોય, તે ફરીથી ન કરાય-એવો ભાવાર્થ સમજવો. કર્મ-પ્રકૃતિઓનો ક્ષય ક્રમ કસ્તવ' નામના શાસ્ત્રમાં આ પ્રમાણે પ્રસિદ્ધિ છે - તે આ પ્રમાણે-અનંતાનુબંધી ચારે કષાય. ત્રણે મોહનીય, અવિરતિ - (૪થા)થી અપ્રમત્ત સુધીના ચાર ગુણસ્થાનકો, ત્રણ આયુષ્યો (મનુષ્ય સિવાય) સકલક્ષપક નિચે ત્રણ આયુષ્યનો ક્ષય કરે. સોળ અને આઠની વચ્ચે એક એક, નરકગતિ, નરકાનું પૂર્વી, તિર્યંચગતિ, તિર્યંચાનુપૂર્વી, એકેન્દ્રિય, બે ત્રણ ચતુરિન્દ્રિય-એમ ચાર જાતિ, સ્થાવર, આતપ, ઉદ્યોત,સૂક્ષ્મ, સાધારણ,સ્યાનર્વિત્રિક, નરક અને તિર્યંચ ગતિપ્રાયોગ્ય નામકર્મની તેર પ્રકૃતિઓ-એમ ૧૬ પ્રકૃતિઓ. અપ્રત્યાખ્યાનીના ચાર અને પ્રત્યાખ્યાનીના ચાર મળી ૮ કષાયો, તેનો ક્ષય કરે. આઠમે ખપાવાની શરૂઆત કરી, નવમે નપુંસકવેદ, સ્ત્રીવેદનો ક્ષય કરે. ઉપરની પ્રકૃતિઓનો ક્ષયકર્યાપછી હાસ્ય,રતિ શોક, અરતિ, ભય જુગુપ્સા રૂપ છ નો કષાય “અનિવૃત્તિ બાદર' નામના નવમા ગુણઠાણે ક્ષય કરે. એ પ્રમાણે “સૂક્ષ્મસંપરાય' નામના દશમાં ગુણસ્થાનકે “ક્ષીણકષાય' નામના બારમા ગુણઠાણે સોળનો ક્ષયકરે. બારમાના દ્વિચરમ-સમયે નિદ્રા અને પ્રચલાનો ક્ષય કરે, બારમાના ચરમસમયે પાંચ જ્ઞાનાવરણીય, ચાર દર્શનાવરણીય, પાંચ અંતરાય આ ચૌદ-એમ સોળનો ક્ષય કરે. ચૌદમાના દ્વિચરમ-સમયે બોંતેર પ્રકૃતિનો ક્ષય કરે, ચૌદમાના ચરમસમયે તેર પ્રકૃતિઓનો ક્ષય કરે. ૧૪૮ પ્રકૃતિઓનો ક્ષય કરી નિવૃતિ એટલે મોક્ષ પામેલા જિનેશ્વરોને વિંદન કરું છું. (૭૩૦).
૭૩૧ - ચાલુ આ “અકરણ નિયમ” થી “ક્ષીણમોહ' આદિ ગુણસ્થાનકમાં-બારમે ગુણઠાણે રહેલા મુનિવરો દેશોન-પૂર્વકોટિ કાલ સુધી જીવે તો પણ પાપસ્વરૂપ નિંદનીય જીવહિંસાદિ કોઈ પણ પ્રવૃત્તિ ન જ કરે તે કારણથી નારક-તિર્યંચગતિનો નિર્ટૂલ છેદ થાય છે, તે તો બંને ગતિનો છેદ “અનિવૃત્તિ બાદર' ગુણસ્થાનક નામના નવમાં ગુણસ્થાનકે તેર નામકર્મની પ્રકૃતિના ઉપકકાળમાં ક્ષય થાય છે. આદિશબ્દથી અનુદયરૂપ અનુબંધનો વ્યવચ્છેદ સમજવો. તે તો જેમની પ્રકૃતિઓ નિવૃત્ત થયેલી હોય અને હજુ ક્ષપકશ્રેણિ પ્રાપ્ત કરેલી ન હોય, તેવા શાલિભદ્ર વગેરે માટે જાણવું (ગ્રન્થ ૧૧૦૦૦) આ “અકરણ નિયમ' સમજવો. આનો ભાવ એમ સમજવો કે નરકગતિ આદિ કર્મક્ષયાદિની સાથે અનુદય-યોગ્યતાને પમાડ્યું હોય, તો પણ કદાચિત્ ઉદય પ્રાપ્ત કરે નહિ. તથા “અકરણ નિયમ” થયા પછી કદાપિ જીવોને પાપમાં પ્રવૃત્તિ થતી નથી. (૭૩૧)
૭૩૨ - સર્વ શલ્યરહિત અને માત્ર મોક્ષની જ અભિલાષાવાળા, ભગવંતની આજ્ઞાને પ્રધાન સ્થાન આપનારા કાલ આદિ અનુરૂપ સંયમનું યથાશક્તિ પાલન કરનારા, ગુરુકુલવાસ સેવનાર એવા ભાવ-સંત મુનિવરો આ જૈન પ્રવચનમાં સંભળાય છે કે, જેઓ દરેક ભવમાં ઉત્તરોત્તર ચડિયાતી મોક્ષમાર્ગની આરાધના કરીને આગળ આગળના ભવમાં ઋષભ, ભરત
