Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
૪૨૬
ભોગવો અને મનના સંતાપનો ત્યાગ કરો, કૃતાર્થ બનેલી તમે હવે સ્નેહપ્રણયભાવ કરો.' આ પ્રમાણે બોલતી દાસીઓને અતિ નિષ્ઠુર વચનથી તરછોડીને કહેવા લાગી કે, ‘અરે ! ઉદ્વેગ કરાવનારી ! તમો અહીંથી બકવાદ કરતી દૂર જાઓ. જો તે રાજા કોપાયમાન થઈને અમારા જીવનનો અંત ક૨શે તો અમે તેને સુંદર માનીશું કારણ કે,અસ્ખલિત શીલવાળાને મરણ પણ સુખ કરનાર થાય. ભિલ્લો પણ પારકી સ્ત્રીઓને બળાત્કારથી ગ્રહણ કરી ભોગવતા નથી, જ્યારે આ કુલની મર્યાદાઓનું ઉલ્લંઘન કરનાર તેઓથી પણ અધમ થયો છે.' આ વગેરે વચનોથી તિરસ્કાર પામેલી દાસીઓએ સર્વ હકકીત રાજાને સંભળાવી. હે દેવ ! સ્ફટિકની નિર્મલ શિલા વિષે કોઈપ્રકારે ચક્રવાક પક્ષી ઉડીને ચડતું નથી. (૭૫)
તેમનો નિર્ણય જાણીને રાજા પણ ખૂબ ચિંતાતુર થયો, સૂર્યતાપથી તપેલ રેતી વાળા પ્રદેશમાં માછલી જેમ તરફડે, તેમ શયનમાં આનંદ પામતો નથી અને આમતેમ પડખાં ફેરવી તરફડવા લાગ્યો. ઘણા કાંટાળા બિછાનામાં રહેલો હાથી સુખેથી નિદ્રા લે છે, પરંતુ હંસની રૂંવાડી સમાન કોમળ શય્યામાંસૂતેલો કામાનુરાગી મનુષ્ય નિદ્રા મેળવી શકતો નથી. ચિંતાગ્નિથી ઝળી રહેલો રાજા વરસની ઉપમાવાળી રાત્રિ પસારકરીને સૂર્યોદય-સમયે વસ્ત્રાભૂષણની સજાવટકરી તેઓનીપાસે ગયો.તેઓએ તે સમયે ઉભા થવા જેટલો પણ રાજાને આદર ન આપ્યો, લગાર પણ તેના તરફ ઇચ્છા પ્રદર્શિત ન કરી. કુબેર કે ધનપતિ જેમ દરિદ્રને પ્રાર્થના ન કરે, તેમ તેઓએ પ્રાર્થના ન કરી. હવે રાજાએ તેઓનાં રૂપ તરફ નજર કરી, તો ચારેય સ્ત્રીઓના મસ્તકના કેશ અગ્નિની જ્વાલા સમાન કપિલવર્ણવાળા, ચીબાચપટી નાસિકાવાળી, જીર્ણ મલિન વસ્ત્ર પહરેલી, બિલાડી સરખી માંજરી આંખવાળી, લાંબા દાંત અને લબડતા ઓષ્ઠવાળી, વાંકા મુખવાળી, જેમની યૌવનવય વીતી ગયેલી હોય તેવી સૂકાઈ ગયેલા ચરણવાળી, દરિદ્રપત્ની સમાન તુચ્છ અતિશય બીભત્સ દેખાવવાળી,રાગીઓને પણ વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન કરનાર, આવા પ્રકારનું વિરૂપ દેખીને નિરાનંદ થયેલો રાજા ઉંડી ચિંતા કરવા લાગ્યોકે, ‘શું મને દૃષ્ટિમોહ થયો હશે ? કે, મારો મતિમોહ થયો હશે ? અથવા તો હું સ્વપ્નદશામાં હોઈશકે કોઈદેવનો પ્રયોગ હશે ? અથવા તો મારા પાપનો પ્રભાવ હશે ? અરે ! આ તો કોઈ વખત ન દેખેલ એવું મહાન આશ્ચર્ય થયું છેકે, ‘આવી વાત સાંભળી પણ નથી.અરે ! ક્ષણવારમાં આ સર્વેનું રૂપ પલટાઈ કેમ ગયું ?'
આ સર્વ વૃત્તાન્ત જાણીને એકદમ ત્યાં આગળ રાજાની મહાદેવી આવી પહોંચી. સ્નેહકોપ પ્રગટ કરીને તે રાજાને ઠપકો આપવાલાગી કે, ‘અરે ! અનાર્ય ! આવી વહી ગયેલી હીન સ્ત્રીઓમાં તમે અનુરાગ કરો છો ? પાત્રવિશેષને ઓળખ્યા વગર આ રાજપુત્રીઓની અવગણના કરો છો ? કુલના કલંકની પણ ખેવના કરતા નથી આ સ્ત્રીઓ તમારા તરફ વૈરાગ્યપામેલી છે, એવા તેના ગુણને પણ તમે ઓળખી શક્યા નથી. આ પ્રમાણે તમારા કુલની મર્યાદા છોડીને તમે અમારા થઈને પારકા જણ તરફ કેમ દોડો છો ? આ પ્રમાણે રાણીએ ઘણા પ્રકારે રાજાને ઠપકાર્યો, ત્યારે લજ્જાથી શરમાઈ ગયેલા રાજાએ નીચું મુખ
