Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૬૯ સર્પ રહે છે? ત્યાર પછી બે ઘડીમાં ચિત્તથી પશ્ચાત્તાપ કરવા લાગ્યા કે, મેં ગુરુમહારાજને સામો જવાબ આપ્યો, તે ઠીક ન કર્યું. કારણ કે, “ગુરમહારાજ આજ્ઞા કરે, તે કોઈ દિવસ વિચારવાની ન હોય.”
આ પ્રમાણે સંવેગ પામેલો છતાં ગુરુની અધિષ્ઠાયક દેવતાએ તે પાત્રાદિ સ્થાપન કરવાના સ્થાન પર સર્પદખાડ્યો. ત્યાર પછી તે સર્પ દેખવાથી અત્યંત શ્રદ્ધાયુક્ત બન્યો. તેથી સાધુઓ બહાર વિચારભૂમિ આદિ કારણે બહાર જાય, ત્યારે ખૂણામાં સ્થાપન કરેલા દાંડાને ઉપર-નીચે લેવાના વચલા સ્થાપનમાં પ્રમાર્જના પૂર્વકઆપે. બહારથી પાછા આવે, ત્યારે તેમના હાથમાંથી દાંડો લઈ નીચે-ઉપર બંને જગા પર પૂંજી - પ્રમાર્જન કરી લે-મૂકે. એ પ્રમાણે મારા આખા ગચ્છના સાધુઓને આ પ્રમાણે દાંડા આપવા-લેવા, જયણાથી મૂકવાનો અભિગ્રહ કર્યો. આ ગચ્છમાં બીજા સાધુઓ પણ આવતા-જતા હતા. આ કારણે તેઓ આવે, ત્યાર વિનયપૂર્વક ઉભા થઈ પગે પ્રમાર્જના કરવી, દંડક લેવો, તેના સ્થાને સ્થાપન કરવો, તેમને આસન આપવું આ વગેરે સાધુના સમાચારી સાચવવાથી આસેવાને અમૃતપાન-સમાન ગણતો ઘણો આનંદ પામતો હતો અને પૂર્ણ આદરથી નીચે-ઉપર દંડને તથા મૂકવાના સ્થાનથી પ્રમાર્જના કરવામાં ઉદ્યમી બન્યો. માવજીવ-પર્યત આ અભિગ્રહનો અમલ કર્યો એક વખત
ગ્લાનાવસ્થા પામ્યો, તેમાં પણ તેના પરિણામ તુટ્યા ન હતા, આ આદાન-ભાંડ માત્રનિક્ષેપણા સમિતિનું મન, વચન અને કાયાના ત્રિકરણયોગે આરાધના કર્યું. આ સમિતિનો આરાધક, તે બીજીનો પણ આરાધક બને છે. “એક ભાવથી બીજા ભાવની ઉત્પત્તિ થાય છે.” (૬૪૪)
((૫) પાંચમી પારિષ્ઠાપનિકા નામની સમિતિનું ઉદાહરણ) એક ગચ્છમાં ધર્મરુચિ નામના નાના સાધુ ઉચ્ચાર, ખેલ, સિંધાણ, જલ્લ-પારિષ્ઠાપનિકા નામની છેલ્લી સમિતિમાં ઘણા તીવ્ર ઉપયોગવાળા હતા. કોઈક વખત ઉપયોગ ન રહેવાથી રાત્રે માગું પરઠવવા માટે ભૂમિની પ્રત્યુપેક્ષણા સંધ્યાકાળ પહેલાં કરવી જોઈએ, તે કરવાનું ભૂલથી ભૂલી ગયા. તેથી પેશાબ કરવાની અભિલાષા (ખણજ) થવા છતાં પેશાબ-માગું કરતા નથી. કારણ કે, રાત્રે સ્પંડિલભૂમિમાં જીવરક્ષા કરવાની દઢ પરિણતિ છે. પેશાબ રોકવાના કારણે શરીરમાં સખત પીડા ઉત્પન્ન થઈ. કોઈ દેવને તેના ઉપર અનુકંપા-ભક્તિ ઉત્પન્ન થઈ, તેથી તેણે સૂર્યોદય થાય તેવા પ્રકારનું પ્રકાશપૂર્ણ પ્રભાત વિકવ્યું. ત્યાર પછી ભૂમિની પ્રત્યુપેક્ષણા પ્રમાર્જનાકરીને તેણે માનું કર્યું. ત્યાર પછી ઉદ્યોતનો સંહાર કરવાથી તત્કાલ એકદમ અંધકાર વ્યાપી ગયો. “આમ કેમ થયું ? એમ વિચારતા દેવમાં ઉપયોગ ગયો, દેવસંબંધી જ્ઞાન થયું કે, “આ અજવાળું દેવે કર્યું હતું. ત્યાર પછી “મિચ્છાદુષ્કૃત આપ્યું કે, સ્વાભાવિકે કૃત્રિમ પ્રભાત વિશેષ ન જાણ્યું (૬૪૭)
આ જ સમિતિ વિષયકબીજું દૃષ્ટાંત કહે છે –
પહેલાં ધર્મરુચિ નામવાળા જણાવ્યા તે અપેક્ષાએ ધર્મરુચિ નામના મહિનાના ઉપવાસ કરનાર તપસ્વીનું દાંત કહે છે –
