Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
४०८
ઉપદેશપદ-અનુવાદ સરખી મહાહીનજાતિની સ્ત્રીઓ સાથે રાગ કરવામાં શરમાતા કેમ નથી ? પરાક્રમ અને પ્રતાપરૂપી વૃક્ષને બાળી નાખવામાં અગ્નિ સમાન પરસ્ત્રી છે, તો હવે તમે નિરર્થક ચંદ્રસમાન નિર્મળ યશને કલંક કરનાર ન બનો.” આ પ્રમાણે તેણે ઘણી યુક્તિપૂર્વક રાજાને સમજાવ્યો છતાં ભરેલા ઘડામાં નાખેલુંજળ નિરર્થક વહી જાય છે. તેમ તે મૂઢ રાજાના કાનમાં સ્થાન ન પામ્યું હવે હાસ્ય કરતાં રાજાએ કહ્યું કે, “હે સુંદરી ! આ સર્વ હું બરાબર જાણું છું, પરંતુ આ સર્વ વિચારણા સ્નેહ-વગરનાને માટે છે. કહેવું છે કે – “જયાં ગણતરી કરતાં કરતાં અર્થ-ધન ચાલ્યું જાય છે, તો તેનાથી અલ્પ પણ પ્રાણપીડાનું રક્ષણ કરવું. જ્યાં યોગ્ય અને અયોગ્ય, યુક્ત અને અયુક્ત કાર્ય છે એમ જોવાય, એવા સ્નેહ કરનાર વિષે તલાંજલિ અપાય છે.” તેનો નિશ્ચય જાણીને હવે કાલક્ષેપ કરવો-એમ બુદ્ધિથી વિચારીને બુદ્ધિસુંદરીએ આદર-સહિત રાજાને કહ્યું કે – (૨૫)
‘જો હવે તમારો આ નિશ્ચય છે, તો પણ મારી પ્રાર્થના છે કે, જ્યાં સુધી મારા નિયમની સમાપ્તિ ન થાય, ત્યાં સુધી હાલ રાહ જોવી. કારણ કે, જે કોઈ પોતાના ગ્રહણ કરેલા નિયમનો ભંગ કરે છે. અથવા તો કોઈ દુર્બુદ્ધિ માણસ ભંગ કરાવે છે, તે બંને ભયંકર ભવારણ્યમાં અનેક દુઃખો ભોગવનારા થાય છે. રાજાએ અનિચ્છાએ પણ તેની વાત કબૂલ રાખી, તે એટલા માટે કે - “આ સ્ત્રીને ભય ન થાવ.' પ્રધાનપત્ની પણ હવે કંઈક શાંતચિત્તવાળી થઈ અને રાજાને કેમ પ્રતિબોધ પમાડવો ? એમ ઉપાયો વિચારતી વિવિધ પ્રકારના વિનોદમાં સમય પસાર કરતી હતી.
હવે કોઈક દિવસે ઘણું પ્રશસ્ત એવું ઔષધ-વિશેષ મંગાવીને કોઈક હોશિયાર શિલ્પી પાસે પોતાની સરખી પ્રતિકૃતિ-પૂતળી બનાવરાવી. અંદર થી તે પોલાણવાળી રાખી. તેમાં અતિશય દુર્ગધ મારતી અશુચિ વસ્તુ ભરી. બહારથી મજબૂત અને કરેલા સુગંધ વિલેપનવાળી સુશોભિત પોતાના સમાન સુંદર મૂર્તિ તૈયાર કરાવી. હવે ત્યાર પછી વાતચિત્તનો વિનોદ કરવા માટે જ્યારે રાજા આવ્યા ત્યારે કાંઈક હાસ્ય કરતાં રાજાને તે મૂર્તિ બતાવાં પૂછયું કે, ‘હું આવી જ છું કે કેમ ?” વિસ્મય પામેલા મનવાળા રાજાએ પણ કહ્યું કે “હે સુંરાંગી ! તારું કળા-કૌશલ્ય પણ કોઈ અસાધારણ જણાય છે. તે તો તારું આ રૂપ આબેહૂબ અને અધિક બનાવ્યું છે. તું જેના હૃદયમાં રહેલી છે, એવા નિશ્ચિત મનવાળા તેના મનને તો હે સુંદરી ! આ જરૂર શાંતિ આપનારી છે, એમાંસંદેહ નથી.” “તો જો એમ જ છે, તો તે સુપુરુષ ! આ મૂર્તિને તમારા ઘરમાં સ્થાપન કરો અનેકુલને કલંક લગાડનારી એવી મને હવે છોડી દો.” આ પ્રમાણે જયારે તેણે કહ્યું, ત્યારે રાજાએ કહ્યું કે, “પવનથી જેમ વાદળો વિખરાઈ જાય, તેમ મારા પ્રાણો પણ જલ્દી વિખરાઈને નાશ પામે. જે પ્રાણો તારા સમાગમ-સુખની આશારૂપ દોરડાથી બંધાએલા છે, દુ:ખથી મેં રોકેલા છે, તેવગર બંધનવાળા હરિયાણાની જેમ મારા પ્રાણો એકદમ પલાયન જ થઈ જાય.” ત્યારે મંત્રીપત્નીએ રાજાને કહ્યું કે, “હે સોભાગી ! મારા સંગમ કરતાં પણ આનો સંગમ વિશેષ સુખકર થશે કારણ કે, હું તો મદન-કામદેવથી રહિત
