Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
૪૧૪
છે, તેમને ઘેરતો નથી. તો હવે તું ચિત્તમાં ધીરજ ધારણકરજે, સ્વપ્નમાં પણ અલ્પ વિષાદ ન કરીશ, હું ઘણું ધન ખરચીને પણ મિત્રનો દેહ નિરોગી કરીશ.' આ પ્રમાણે આશ્વાસન આપવા પૂર્વક સુંદર ઔષધોથી તેની સારી રીતે ઘણી માવજત કરી. ઉત્તમ મિત્રની સામગ્રી અને તેના પુણ્યયોગે તે નિરોગી કાયાવાળો થયો. તેઓનું અનન્ય સૌજન્ય દેખીને લોચન અત્યંત લજ્જાથી બીડાયેલા નેત્રવાળો બની નિરંતર આનંદ-રહિત બની વિચારવાલાગ્યો કે, ‘ચંદનવૃક્ષ અને સજ્જન પુરુષના મનોહર એવા સર્વાંગોનો સમાગમ કલ્યાણકરનાર થાય છે, તેઓ અગ્નિમાં બળે અગર આપત્તિમાં આવી પડે, તો પણ તેમની સુગંધ ભુવનને સુખ આપનાર થાય છે. સજ્જન પુરુષો સો અપકાર ભૂલી જઈને એક નાનો કરેલો ઉપકાર ભૂલતા નથી.ચંદન બળે તો પણ તેની ગંધ ભુવનને સુખ કરનાર થાય છે. શૂન્ય હૃદયવાળા કે સુહૃદયવાળા હોય એવા સજ્જનો જાણીશકાતા નથી. નિર્દય અનાર્યબની મેં આવું ન કરવાલાયક કાર્ય કર્યું, જ્યારે હું આવો પાપી હોવા છતાં આનું માનસ સ્નેહની મમતાવાળું છે. તે સમયેહું સમુદ્રજળમાં મૃત્યુપામ્યો હતો, તો ઘણું સુંદર થતેકે, આવા પ્રકારનાં કરેલા પાપવાળો જીવતાં તેના નેત્રના વિષયમાં ન આવતે.' આ વગેરે ચિંતવતો હતો, ત્યારે પુણ્યકર્મવાળા ધર્મે તેને કહ્યું કે, ‘હે મિત્ર ! તું ચિંતાથી મ્લાનવદનવાળોરહેલો કેમ જણાય છે ? શું ધનનાશ થવાથીકે સ્વજનનો વિયોગ ઉત્પન્ન થવાથી, અગર તો કોઈ વ્યાધિનું દુઃખ ઉત્પન્ન થયું છે ? આમાં જે સાચો પરમાર્થ હોય, તે કહે.
ગ્રીષ્મકાળની ગરમીથી સુકાઇ ગયેલા એવા નદી અને તળાવોમાં કેટલાક દિવસો પછી ફરી શોભા ઉત્પન્ન થાય છે, ક્ષીણતા પામેલો ચંદ્ર પણ કેટલાકદિવસ પછી ફરી પૂર્ણતા પામે છે. ઝાડ ઉપરથી પલ્લવો-પાંદડાઓ પાનખરઋતુમાં સર્વથા ઝુડાઈ જાય છે, તો પણ વસંતઋતુમાં વૃક્ષો પત્રોની શોભાથી સમૃદ્ધ દેખાય છે,તેમ ધીરપુરુષોને ગયેલી લક્ષ્મી ફરી દુર્લભ હોતી નથી. બીજી વાત એ છે કે - સુખ કે દુઃખ એ તો પૂર્વે ઉપાર્જન કરેલા સુકૃતદુષ્કૃતના વિપાકો છે. એ કર્મનો જ્યારે જીવને ઉદય થાય છે, ત્યારે પોતાના કરેલા કર્મના ભોગવટા વખતે શા માટે ખેદ કરવો ? માટે તત્ત્વ સમજેલા આત્માએ હંમેશાં સુકૃતનું ભાથું તૈયાર કરવું જોઇએ કે, જેથી જન્માંતરમાં દુસહ દુઃખ ઉદયમાં ન આવે. તેની શિખામણનાં વચનો સાંભલીને લોચને પણ ની:સાસો મૂકીને તેને કહ્યું કે, મારું પોતાનું દુશ્ચરિત્ર છોડીને મને બીજું દુઃખનું કારણકોઈ નથી.જે તે વખતે તને મેં ઊંડા સમુદ્રમાં ફેંકી દીધો હતો, તે હૃદયમાં રહેલદુઃખ બારીક અદૃશ્ય શલ્યની જેમ અતિશય સાલ્યાકરે છે. વળી ક્રૂર ચરિત્રવાળા એવા મેં આ મહાસતીની અભિલાષા કરી,તે મારા હૃદયમાં જાણે બલી મરવાને ઉત્સુક થયો હોઉં તેમ નિરંતર જળ્યા કરે છે. તે પાપનું ફળ તો મને અહિં આ લોકમાં જ મળી ગયું છે. આ હજુ ઘણો પાપી છે, એમ માનીને વિધિ મને પ્રેતવનમાં ન લઈ ગયો, અથવા તો ‘આને નિર્ધમ અગ્નિ માફક લાંબા કાળ સુધી સજ્જડ બળવા દો' એમ ધારીને પાપથી ભરેલા મને હજુ દૈવે પકડી રાખેલો હશે કે મિત્ર ! મારા કારણે જેટલી વખત તું વધારે ઉપકાર કરનાર થાય છે, તેટલી વખત પશ્ચાત્તાપ રૂપી અગ્નિમાં મને અધિક ફેંકનાર થાય છે.'
