Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૦૭
બુદ્ધિસુંદરીની કથા
હવે મંત્રીપુત્રી બુદ્ધિસુંદરીને પિતાએ સુસીમનગરમાં ઘણી વિનંતિ કરી, ત્યારે સુકીર્તિ નામના મંત્રીને આપી. ઉત્તમ કળા-સમુહથી પૂર્ણ ચંદ્ર-સમાન પતિને પામીને સૌભાગ્યવંતી તે પૂર્ણિમાની રાત્રીની જેમ જગતમાં અતિ શોભાયમાન બની. કોઈક વખત રાજા રાજપાટિકાએ નીકળતો હતો, ત્યારે પ્રાસાદતલ ઉપર રહેલી સ્ફુરાયમાન દેવાંગના-સમાન તેને દેખી. અપૂર્વ લાવણ્ય દેખીને રાજાનું મન જાણે શિલાજિતમાં ખૂંચી ગયું હોય, તેમ ત્યાંથી આગળ જવા શક્તિમાન ન થયું.કામાગ્નિથી તપેલા દેહવાળારાજાએ બીજો ઉપાય ન દેખવાથી બીજા દિવસે પોતાની અંગત દાસીને તેની પાસેહૂતી તરીકે મોકલી. તે દાસીએ અનેક મનોહર વિચિત્ર યુક્તિ અને વચનોવડે લોભાવવા છતાં તેનો તિરસ્કાર કરી તેનો હાથ પકડી ત્યાંથી કાઢી મૂકી. તો પણ મોહાંધ રાજા કામગ્રહથી અત્યંત પીડા પામ્યો અને લાજનો ત્યાગ કરી અનાર્ય એવો તે તેને ગ્રહણ કરવા માટે તૈયાર થયો.રાજાએ એકદમ તેના પુત્ર, પત્ની સહિત મંત્રીને જકડીને કેદખાનામાં પૂર્યો અને “આણે ખાનગી મંત્રણા પ્રગટકરી” એવો અપરાધ કપટથી જાહેર કરવા લાગ્યો. હે પ્રભુ ! નગરલોકો આપને વિનયપૂર્વક પ્રાર્થના કરે છે કે, ‘આ વૃત્તાન્ત આ પ્રમાણે છે' એમ કરીને કોઈ પ્રકારે મંત્રીને છોડાવ્યો, પરંતુ રાજાએ સુંદરીને ન છોડી.
ત્યાર પછી મંત્રી મોટા શબ્દોથી લોકોનેકહેવા લાગ્યોકે, અરે નગરલોકો ! તમે મારી ખાત્રી કરો. હું કોઈ પ્રકારે લાંબા કાળે પણ તેને છોડાવ્યા વગર જંપીશ નહિં' તેનો અભિપ્રાય જાણીને ઉદ્વેગ ચિત્તવાળા નગરલોકો ફરી રાજાપાસે ગયા. ત્યારે જાણકાર બીજા કોઈએ જણાવ્યુ કે, સુંદરીને અંતઃપુરમાં પ્રવેશ કરાવ્યો છે. વળી રાજદૂતીએ ફરી તેને વિનંતિ કરી કે, ‘મારું વચન તું કેમ માનતી નથી ? હે મુગ્ધા ! આવા સૌભાગ્ય ઉપર હજુ તારે મંજરીની માગણી કરવી છે ? જો તે પ્રથમથી જ આ વાત સ્વીકારી હોત, તો આટલો પરિશ્રમ કોણ કરતે ? શાંતિથી કાર્ય સરતું હોય તો પ્રચંડ દંડ કોણ આચરે ? આવાપ્રકારનો આગ્રહ મારામાં સ્નેહ સદ્ભાવ જો તેં જાણ્યો છે, તો હવે તું મારી અવજ્ઞા ન કર કે, જેથી તે સ્નેહભાવ અખંડિત થયા રાજાનું વચન સાંભળીને અતિશય સંવેગને અનુભવતી તેને પ્રતિબોધ કરવાની અભિલાષાવાળી મંત્રિપ્રિયા કહેવા લાગી કે, આવા પ્રકારના અધમ અકાર્યનું આચરણ તો જેઓ હીનજાતિવાળા હોય, તે જ આચરે છે. હે નરનાથ ! તમારા સરખા ઉત્તમ કુળમાં જન્મેલાને આવું કાર્ય છાજતું નથી. સજ્જન મનુષ્ય ગમે તેવી આપત્તિમાં આવે, તો પણ તે પોતાની મર્યાદા છોડતો નથી, ગમે તેવો પવન ફુંકાય, તો પણ સમુદ્ર પોતાની મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન કરે ખરો ? અન્યાય કરનારને શિક્ષા કરનાર તમે તો રાજઋષિ છો. જે પોતે જ દુર્નીતિ આચરે, તે બીજાને કેવીરીતે નિવારણ કરી શકશે ? બીજું રાજાને પોતાના દેશમાં રહેલા પ્રજાજનો પોતાના પુત્ર-પુત્રી સમાન હોય છે, તો તેમના વિષે ન્યાયયુક્ત રાજાઓએ પ્રેમરાગ કરવો, તે ઘટતું નથી. તમોને ઉત્તમ કુળમાં જન્મેલી અનેક વધૂઓ છે, તો પછી મારા
