Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
४०४
ઉપદેશપદ-અનુવાદ એટલે જીવની હોડ કરીને અવશ્ય તે વસ્તુને હું તને પ્રાપ્ત કરાવું.' રતિસુંદરીએ કહ્યું કે, “બીજું મારે કંઈ જોઈતું નથી. મારી એટલી નાની માગણી છેકે, “ચાર માસ માટે મારું બ્રહ્મચર્યવ્રત તું ભગ્ન ન કરીશ.” રાજાએ પ્રત્યુત્તર આપ્યો કે, “આ કાર્ય વજના પ્રહારથી પણ અતિભયંકર છે, તો પણ તારી આજ્ઞાનો મારે ભંગ ન કરવો’ - એમ અનિચ્છાએ તે વાતનો સ્વીકાર કર્યો. એટલે મહાસંકટરૂપ સમુદ્રમાં પડેલાને એકદમ દ્વીપ-બેટની પ્રાપ્તિ થાય તેમ આટલી વાત કબૂલ રાખી, તેથી રતિસુંદરીને કંઈક શાંતિ થઈ. (૧૦૦)
હવે રતિસુંદરીએ સ્નાન, અંગરાગ વગેરે શરીરની સાફસુફી કરવી બંધ કરી અને હંમેશના આયંબિલ તપ કરીને તે પોતાનું શરીર શોષવવા લાગી. હવે ગાલ કોથલી જેવા, લોહી-માંસ વગરના ફિક્કા લાગવા લાગ્યા. શરીરમાંથી પણ લોહી, માંસ, કાંતિ ઉડી ગયાં, જાણે સુક્કા કટીપ્રદેશવાળી સિંહણ હોય તેવી દુર્બલ અંગવાળી, નસો પ્રગટ દેખાવા લાગી અને કેશપણ ન ઓળવાથી જાણે જટાજૂટ, ગૂંચવાયેલા,સ્નેહ વગરના બરછટ દેખાવા લાગ્યા. મેલથી વ્યાપ્ત એવી કાળી કાયાવાળી, દવાગ્નિથી બળેલી કમલિની-સમાન જાણે પ્રતિપૂર્ણ વ્રત ધારણ કરેલી શ્રમણી સરખી હતી, ત્યારે કોઈ વખત રાજા ત્યાં આવ્યો અને તેને દેખી. રાજાએ પૂછ્યું કે, “હે ઉત્તમ દેહવાળી ! આ તારી આવી અવસ્થા આમ થવાનું શું કારણ છે ? શું તારા શરીરમાં તેવો કોઈ રોગ થયો છે કે, મનમાં એવો કોઈ તીવ્ર સંતાપ છે ?” રતિસુંદરીએ કહ્યું કે, “હે નરવર ! મને મહાઘોર વૈરાગ્ય થયો છે, તેથી આ વ્રત અંગીકાર કર્યું છે, તે કારણે દુર્બલ દેહવાળી થઈ છું. આ અવસ્થામાં પણ મારે આ વ્રત દુષ્કર હોવા છતાં પાળવાનું જ છે. કારણ કે, વ્રતભંગ કરવો તે તો નક્કી નરક આપનાર જ થાય છે. ત્યારે રાજાએ પૂછ્યું કે, તને વૈરાગ્ય થવાનું શું કારણ થયું છે કે, જેથી કરીને તે મુગ્ધ ! તે આવું આકરું તપ કર્મ કરવાનું આરંભ્ય છે ? તે કહેવા લાગી કે, “હે પૃથ્વીપતિ ! આ મારું શરીર જ પાપી અને વૈરાગ્યનું કારણ થયું છે. કારણ કે, તેમાં સેંકડો પ્રગટ દોષો દેખાય છે. તે ચરબી, માંસ શુક, વીર્ય, લોહી, મૂત્ર, અશુચિ, નાકના મેલ, પિત્તથી પરિપૂર્ણ છે. તેનાં નવ દ્વારોથી હંમેશાં અશુચિનો પદાર્થ ઝર્યા જ કરે છે. આ શરીરને વારંવાર ધોઈએ, ધૂપ આપીએ, વિલેપનાદિકથી તેની સાર-સંભાળ-ટાપ ટીપ કરીએ, તો પણ તે દુર્ગધભાવનો ત્યાગ કરતું નથી. સારાં સારાં આભૂષણોથી શરીરને અલંકૃત કરીએ, તો તે દ્રોહ કર્યા વગર રહેતું નથી. આ શીરરને અંદર કે બહાર અનેક સુગંધયુક્ત ભોગાંગોથી સત્કારીએ, તો પણ તરત જ તે પવિત્ર પદાર્થોને અશુચિભાવ પમાડે છે. દુર્જન સમાન આ ખલ શરીરની દુર્ગધ કોઈ પ્રકારે સહન થઈ શકે તેવી નથી. ક્યા એવા ચતુર પુરુષને આ શરીર મહાવૈરાગ્યને ન ઉત્પન્ન કરે? વળી આ પાપ શરીરમાં એક બીજો પણ દોષ કહેલો છે કે – “જે ગુણયુક્ત જ્ઞાની પણ હોય, તે નિર્ગુણ આ શરીરમાં મોહ પામે છે.” આવી વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન કરનારી દેશના સાંભળવા છતાં ઘણા જળથી મગશેલીઓ પાષાણ ભીંજાય નહિ, તેમ આ રાજા પણ ભાવિત થયો નહિ. રાજ ચિતવવા લાગ્યોકે, “શરીરની સાર-સંભાળ ટાપ-દીપ-પરિક્રમ ન કરવાના કારણે આ વૈરાગ્ય પામેલી છે, પરંતુ જયારે તેનો નિયમ પૂર્ણ થશે, એટલે નક્કી ફરી પણ
