Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૪૦૨
ઉપદેશપદ-અનુવાદ તારા રાજાએ અમારા ઉપર સંદેશો તો યોગ્ય જ મોકલાવ્યો છે. ઉત્તમ યશવાળા સજ્જન પુરુષો પોતાના કુલની મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન કરતા નથી, તો હવે અમારા તરફથી પણ તેમને કહેવું કે, “અત્યારે દેવીને મોકલવાનો કોઈ અવસર નથી. તમારો સ્નેહ તો વાણીના વિલાસથી અમે બરાબર કળી લીધો છે. બાહ્ય સ્નેહ બતાવવાથી સર્યું, જે માટે પંડિત પુરુષોકહે છે કે –
મૂર્ણ પક્ષીઓ સ્નેહરહિત બાહ્ય (કણ) દાનથી (જાળમાં) બંધાય છે, જ્યારે સમજુ પંડિતપુરુષોને સદ્ભાવવાળાં વચનો સિવાય બીજાં બંધન હોતાં નથી. હજાર વચનો કરતાં પણ સ્નેહવાળી એક અમીનજર ઘણી ચડી જાય છે, તેના કરતાં પણ સજજન મનુષ્યનો સદ્ભાવ ક્રોડગણી વધી જાય છે. ફરી દૂત કહે છે કે, “અમારા દેવ દેવીનાં દર્શન કરવા માટે ઘણા ઉત્કંઠિત થયા છે, તો આપે આ પ્રમાણે વિરુદ્ધ વ્યાપાર કરવો ઉચિત નથી. ગજેન્દ્ર ત્યાં સુધી સુભગ હોય છે. કે, જયાં સુધી હૃદયમાં મર્યાદા ધારણ કરે છે. જો કોઈ અન્ય પ્રકારે રોષાયમાન થાય, તો તે અત્યંત ભયંકર કોના માટે ન થાય ? અમે તો તેમને શાંતિથી હિતવચન કહીએ છીએ કે, “તેની આજ્ઞાનું તમે સારી રીતે પાલન કરો, નહિતર હે સૌમ્ય ! છેવટે બલાત્કારથી એકલી ગ્રહણ કરાશે.” એટલે ચંદ્રરાજાએ ભ્રકુટિ ચડાવીને ક્રોધાવેશથી જવાબ આપ્યો કે, “તે રાજા બીજાની પત્નીની માગણી કરીને કુલમર્યાદાનો આચાર પાળવા માગે છે ને ? અથવા તો માતાએ યૌવનમદના કારણે તેવા કોઈક સમયે છાની રીતે અનાચરણ કર્યું હોય, તે વાત શીલનો ત્યાગ કરનાર એવા પુત્રોએ અત્યારે પ્રગટ કરવી જોઈએ ખરીને? હે દૂત ! આ વાત બની શકે ખરી કે, જીવતો કોઈ પુરુષ પોતાની પ્રિય પત્નીને છોડી દે, જીવતો સર્પ પોતાનું મસ્તકાભૂષણ કોઈ દિવસ અર્પણ કરે ખરો ? ચંદ્ર અને સૂર્યના કર એટલે કિરણોથી સ્પર્શતી પોતાની પ્રિયાને દેખીને જે રાજાઓ દૂભાય છે, તેઓ પ્રિયાને પારકા ઘરે કેવી રીતે મોકલી શકે?” ફરી પણ દૂતે કહ્યું કે, “હે રાજન ! શાસ્ત્રનો પરમાર્થ સાંભળો કે, સર્વ પ્રયત્નથી આત્માનું રક્ષણ કરવું.” જે માટે કહેલું છે કે - “સેવકોથી ધનનું રક્ષણ કરવું, ધન અને સેવકો બંને દ્વારા સ્ત્રીઓનું રક્ષણ કરવું, પરંતુ પોતાનું જીવિત, ધન, પત્ની અને સેવકો સર્વ દ્વારા સારી રીતે રક્ષિત રાખવું.'
આ પ્રમાણે દૂત બોલતો હતો, ત્યારે ચંદસિંહ નામના રાજસેવકે તેનો હાથ પકડી તિરસ્કાર કરી ગળેથી પકડી બહાર કાઢ્યો. દૂતે જઈ રાજાને સર્વ વૃત્તાન્ત કહ્યો, એટલે મહેન્દ્રસિંહ ખૂબ કોપાયમાન થયો અને સમુદ્રના કિલ્લોલ સમાન પુષ્કળ સૈન્યરૂપ પવનથી અમર્યાદાપણે યુદ્ધ માટે ચાલ્યો. મોટા હાથીઓ રૂ૫ કલ્લોલવાળો, સ્કુરાયમાન પુષ્કળ ઉજ્જવલછત્રરૂપ ફીણવાળો, ફેલાતો અનેક પ્રવાહવાળો અતિ ભયંકર ક્ષોભપામેલા સમુદ્ર સમાન સૈન્ય-પરિવાર સહિત તે રાજાને નજીક આવતો સાંભળીને ચંદ્રરાજા વૃદ્ધિ પામેલા ક્રોધવાળો વિશેષ સ્કુરાયમાન થયેલા રણોત્સાહવાળો એકદમ તેની સન્મુખ ચાલ્યો. પોતપોતાના સ્વામીના કાર્યમાં ઉત્સાહવાળા, યશ મેળવવાની તૃષ્ણાવાળા બંનેના સૈન્યોનું એકદમ ભયંકરયુદ્ધ આરંભાયું. સુભટો સાથે સુભટો અશ્વસ્વારો સાથે અશ્વસ્વારો, રથિકો
