Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૮૭ અનુભવવા છતાં અડોલ દેહવાળા, મનમાં ભાવના ભાવવા લાગ્યાકે, પૂર્વભવમાં ઉપાર્જન કરેલાં કર્મ અત્યારે લેણું વસૂલ કરવા આવ્યાં છે.' એમ ધારી સમતાભાવમાં સ્થિર રહ્યા. ત્યારે પછી દેવે પ્રગટ થઈ કાયાથી પ્રણામ કર્યા,તથા “તમે ધન્ય છો ! એમ પ્રશંસા કરી તથા લોકો પણ અતીવ પ્રમોદ વહન કરવા લાગ્યા. (૬૫૯ થી ૬૬૨) ઉપસંહાર કરતાં કહે છે –
૬૬૩ - પાંચ સમિતિ, ત્રણ ગુપ્તિ સ્વરૂપ ચારિત્રના ઉત્તરગુણોનું પાલન કરતાં ચાહે તેવું સંકટ આવે, તો પણ તેનું ઉલ્લંઘન નજીકના મોક્ષાગામી અને ચારિત્રલક્ષણ ગુણસ્થાનક પામેલા ચારિત્રમોહનીય કર્મનો વિશિષ્ટ પ્રકારનો ક્ષયોપશમ પામેલા ભવ્યાત્માઓ પ્રાણના છેડા સુધી પણ સમિતિ ગુપ્તિને હાનિ પહોંચાડતા નથી. (૬૬૩) કેવી રીતે ? તો કહેવાય છે કે –
૬૬૪ - દુષ્કાલ, રોગ, વૃદ્ધાવસ્થા વગેરેદેહના કારણે ભગવંતે કહેલા કાર્યમાં અસામર્થ્ય સમયમાં પણ પરિણામની નિર્મલતા રૂપ આશયશુદ્ધિ સામાન્યથી ઘટતી કે વિપરીત થતી નથી. ક્યારે ? તો કે-સર્વ પાપ વ્યાપારના ત્યાગરૂપ ચારિત્રમાં અહિં સામાન્ય ઓઘ-એમ કહેવાથી તેવા પ્રકારના ઉચ્ચ ચારિત્રની અપેક્ષાએ મેઘકુમાર વગેરેની જેમ થોડીક મલિનતા પણ સંભવે, તે વ્યભિચારદોષ દૂર કરવા માટે ઓવતઃ કહેલું છે. તે વાતનું સમર્થન કરતા કહે છે કે - શાન્ત દાન્ત સ્વભાવવાળા એવા પુરુષો શરીર, વૈભવ, સહાયક આદિના બલથી રહિત થયેલો હોય-દુર્બલ બન્યો હોય, તો પણ કુલને કલંક લાગે તેવા પ્રકારનું કે, આ લોક કે પરલોક બગડે, તેવું અકાર્ય સેવતો નથી. અસત્સંગથી, દૈન્યથી, જુદા જુદા દુષ્ટ વર્તનથી, સાચા-ખોટા અપવાદોકલંકોથી કદાચ વિભૂતિનો અભાવથાય, તો પણ સહનશીલ અને ઉત્તમબુદ્ધિવાળા પરહિતમાં તત્પર ઉન્નત આશયવાળાઓને પોતાના પ્રયત્નથી કરેલા વલ્કત, તે ઉત્તમ આભૂષણ
(ઉત્તમ સત્ત્વવાળા ચારિત્રીને વિપ્ન આવતા નથી) વળી કહેવું છે કે – “નીતિવાર ચતુર પુરુષો કદાપિ નિંદા કરે અથવા તો સ્તુતિ કરે, ઈચ્છા પ્રમાણે લક્ષ્મી પ્રાપ્ત થાય અગર ચાલી જાય, મરણ આજે થાવ અગર અનેક યુગો પછી થાવ, તો પણ ધીર-ઉત્તમ-સત્ત્વશાળી સુપુરુષો ન્યાયમાર્ગથી એક ડગલું પણ ચલાયમાન થતા નથી. એટલે કે સાચા માર્ગને છોડતા નથી, તે મસ્તકના રત્ન સમાન ચારિત્રવંત ઉત્તમ પુરુષ કહેવાય છે, નહિતર તેને ભાવશુદ્ધિ કેવી રીતે પ્રાપ્ત થાય ? (૬૬૪).
૬૬૫-ઘણા ભાગે દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવો કોઈપણ વિરુદ્ધ કારણ પ્રાપ્ત થવા છતાં પ્રતિકૂળભાવ પમાડનારા શુભભાવવાળા માટે થતા નથી. એટલે કે શુભ મનની ચારિત્રની પરિણતિને વિધ્ધ કરનારા થતા નથી. શ્લોકમાં પ્રાયઃગ્રહણ કરવાથી મોહાદિક મંદ પડેલા હોય અને કિલષ્ટકર્મનો ક્ષયોપશમ થયો હોય, તેવા શોભન ભાવમાં વિઘ્નો સંભવ ન થાય તે માટેકહે છે –
કહેલું છે કે – “કેટલાક બાલિશ-મૂર્ખજનો કંઈક એવું નિમિત્ત પામીને પોતાના ધર્મનો માર્ગ ત્યાગ કરે છે, જયારે તપ, શ્રુતજ્ઞાનરૂપી ધનવાળા સાધુપુરુષો અતિકષ્ટ વાળા સમયમાં પણ પોતાના ધર્મમાં દઢ રહી આચારને છોડતા નથી, કાયા સંબંધી બાહ્યક્રિયામાં જેવા પ્રકારના
