Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૯૫
કોઈ સ્પર્શ ન કરે, તેવી શરીરસ્થિતિ થાય, ત્યારે પ્રબલ શૌચવાદી બ્રાહ્મણજાતિ વગેરે નજીકમાં રહેતા હોય, તેમના નજીકમાં સ્થાનમાં દુધૈર્વયોગે વાસ કરવાનો પ્રસંગ ઉત્પન્ન થયો હોય,. ત્યારે કાંજી આદિ વડે કરીને શૌચ કરવામાં આવે,ત્યારે સચિત્ત જળ-આદિશબ્દથી દોષવાળા અનેષણીય ગરમ પાણીવડે કરીને વિષ્ટા આદિથી મલિન થયેલા શરીરનું પ્રક્ષાલન કરી શુદ્ધ કરવાનું કાર્ય પ્રવચનની નિંદા હલકાઈ આદિ ન થાય, પ્રવચનની રક્ષા થાય - તે માટે ગીતાર્થ સાધુને કોઈક સમયે આ કહેલ જળનો ઉપયોગ કરવો પડે છે. તેનો હેતુ એટલો જ કે, શાસનની નિંદા કરી બીજા આત્માઓ આપણા નિમિત્તે દુર્લભ બોધિ ન બને, એ પ્રમાણે કોઈક સમયે અગીતાર્થ સાધુ હોય અને આવા બ્રાહ્મણાદિક શૌચવાદીઓ પ્રવચનની નિંદા કરતાહોય કે આ દર્શન અશૌચવાદી-ગંદવાડમાં ધર્મ માનનારું છે - એમ શાસનની નિંદા કરાતી હોય,ત્યારે અપૂરાયાદિ યોગથી શરીરશુદ્ધિનો ત્યાગ કરે અને કાંજીવાળા પ્રાસુક-અચિત્ત એષણીય જળથી જ શરીર-શુદ્ધિ કરે. ગુરુકુલ-વાસનો ત્યાગ કરીને નિર્દોષ આહાર-પાણી ગ્રહણ કરવા, તેમ જ ચાલુ અધિકારમાં જે વસ્તુ જણાવી, તે લાભ-નુકશાનનો યથાર્થ વિવેક પૂર્વકનો વિચાર કરનારા બહુશ્રુત-ગીતાર્થ મહાપુરુષોએ વિચારવું કે, આ કાર્ય કયા ગુણને કરનારું છે.
ચારિત્રવંત આત્માઓને જ્યારે પ્રવચન-શાસનની અપભ્રાજના થવાનો પ્રસંગ ઉપસ્થિત થાય, ત્યારે પોતાના પ્રાણનો ભોગ આપીને પણ શાસનની મલિનતા થતી અટકાવે છે. જેમ કે, ઉદાયીરાજાની કથામાં દુર્વિનીત વિનયરત્ન શિષ્યે ઉદાયિ રાજાનું ગળું કંકલોહની છરી રાખી કાપી નાખ્યું રાજા મૃત્યુ પામ્યા, ત્યારે ગીતાર્થ આચાર્યભગવંતે પ્રવચનની મલિનતા અટકાવવા માટે બીજો કોઈ ઉપાય ન મળવાથી તે કાળે ઉચિત અંતની ક્રિયા કરી, ચારિત્રતત્પર સાધુની જેમ પોતાના આત્માને જ મૃત્યુપમાડ્યો. (૬૮૫) હવે આનો ઉપસંહાર કરતા કહે છે
ગુરુકુલવાસમાં દોષોનું સેવન પણ લાભકારી છે
૬૮૬ - આગળ જણાવી ગયા કે ગુરુકુલવાસનો ત્યાગ કરીને શુદ્ધ આહાર-પાણી આદિ માટે પ્રયત્ન કરવો, તે લાભ કરતાં નુકશાનકારક છે અને ગુરુકુલવાસમાં રહી કદાચ દોષો સેવન કરવા પડે, તો પણ બીજા અનેક દોષોથી બચવા ઉપરાંત સ્વાધ્યાય જ્ઞાન, દર્શન,ચારિત્રની વિષે શુદ્ધિ કર્મની નિર્જરા વગેરે અનેક લાભ થાય છે. આ રૂપ લાભનુકશાનની વિચારણાકરવામાં તત્ત્વવૃત્તિથી સંસારની નિર્ગુણતા અવધારણ કરવાથી જીવ સાધુના નિર્મળ સ્વાધ્યાયવગેરે આચારો સારી રીતે આસેવન કરે છે. (૯૮૬) સ્વાધ્યાયદિક સુંદર આચારોનું ફળ કહે છે
-
૬૮૬
સમ્યક્ત્વને પ્રગટ કરનાર એવા જીવાદિક પદાર્થોનું અસ્તિત્વ અને તેના ગંભીર ભાવો સમજાવનાર જે અવબોધ, તેનાથી તત્ત્વરુચિ વૃદ્ધિ પામે છે, દૃઢ થાય છે. તે શ્રદ્ધાતિશયથી નિર્વાણફલ સાધી આપનાર સુંદર આચારો રૂપ ચારિત્રનું પ્રવર્તન થાય છે. ભગવંતે કહેલી આ ચારિત્રની સક્રિયા નવાં આવતાં કર્મને રોકે છે અને પૂર્વેગ્રહણ કરેલાં
-
