Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૯૩ (ગુરૂકુલવાસ એધર્મનું પ્રથમ અંગ છે ) आयारपढमसुत्ते 'सुयं मे' इच्छाइलक्खणे भणिओ । गुरुकुलवासो सक्खा, अइणिउणंमूलगुणभूओ ॥६८०॥
૬૮૦ - મોક્ષની ઇચ્છાવાળાઓ વડે જે સેવન કરાય,તે પાંચ પ્રકારના આરાધના કરવા લાયક જ્ઞાનાચાર, દર્શનાચાર આદિ, તે પાંચ પ્રકારના આચારોનું પ્રતિપાદન કરનારા હોવાથી બાર અંગરૂપ પ્રવચનપુરુષનું પ્રથમ અંગ જે આચારાંગ, તેના પ્રથમ સૂત્રમાં “સુર્ય ને સસંતેd મવિયા પવનવાર્ય ભગવંતની પર્યાપાસના કરતાં મેં તેમની પાસેથી સાંભળેલું છે કે, તેમણે આ પ્રમાણે કહ્યું. આમ જણાવીને એમ સમજાવ્યું કે, ધર્માચાર્યના ચરણ-કમળ નજીક વાસ કરવા રૂપ ગુરુકુલ-વાસ સેવન કરવાનું, પ્રથમ અંગના પ્રથમ સૂત્રમાં ગણધર ભગવંતોએ પોતે સેવન કરીને, બીજાને સેવન કરવાનું સૂત્રદ્વારા જણાવ્યું છે. આ વાત સૂત્રના અક્ષરદ્વારા સાક્ષાત્ જણાવી છે, તે અતિસૂક્ષ્મ બુદ્ધિથી તેનું તાત્પર્ય સમજવું. સાધુધર્મ મુખ્ય ઉપકાર હોય, તો આ ગુરુકુલવાસ મૂળગુણભૂત કહેલો છે. તે સૂત્રમાં ભગવંતના ચરણારવિંદને સેવન કરતાં મેં તેમની પાસેથી આ પ્રમાણે સાંભળ્યું છે. સિદ્ધાર્થરાજાના કુલરૂપ આકાશના શરદચંદ્ર સમાન શ્રીવર્ધમાનસ્વામી નામના જિનેશ્વરે આ પ્રમાણે કહેલું છે. એ વગેરે અનેક પ્રકારની વ્યાખ્યા કરવામાં આવે ત્યારેસમજાય છે. જેમ કે, ભગવાન સુધર્માસ્વામી જંબૂ નામના પોતાના શિષ્યને ભણાવે છે અને તેમાં એમ કહે છે કે – “ગુરુના ચરણની સેવા કરતાં આ આચારગ્રન્થ મેં જેવો તેમની પાસેથી મેળવ્યો, તેવો હું તારી પાસે પ્રતિપાદન કરું છું. આમ કહેવાથી આ સૂત્રના અર્થી એવા બીજાએ પણ ગુરુકુલવાસમાં વસવું જોઇએ - એમ સૂચવ્યું. (૬૮૦)
ગુરુકુલવાસનું મૂલગુણભૂતપણું બતાવે છે – णाणस्स होइ भागी, थिरतरतो दंसण-चरित्ते य । धन्ना आवकहाए, गुरुकु लवासं ण मुंचंति ॥६८१॥
૬૮૧ - અંગપ્રવિષ્ટ, અંગબાહ્ય વગેરે ભેજવાળા શ્રુતજ્ઞાનના પાત્ર ગુરુકુલવાસમાં વસવાથી બની શકાય છે. જે માટે કહેલું છે કે “શાસ્ત્રના સર્વેગંભીર અર્થો જાણવા હોય, તો તેમના આધીન થવું જોઇએ. ગુરુને સમર્પણભાવ થઈને રહેવું જોઇએ. કારણ કે, સર્વે શાસ્ત્રના આરંભો તેમને આધીન હોય છે. માટે હિતની ઇચ્છાવાળા આત્માઓએ ગુરુની આરાધનામાં તત્પર બનવું જોઈએ. તથા ગુરુકલ વાસમાં રહેવાથી તત્ત્વની યથાર્થ શ્રદ્ધામાં વિશેષ સાર્થકતાવાળો થાય છે. વિહિત અને નિષિદ્ધ વસ્તુમાં પ્રવૃત્તિ-નિવૃત્તિરૂપ ચારિત્રમાં પણ તે જ પ્રમાણે અધિક સ્થિર થાય છે. નિર્મળ ગુરુકુલવાસ વગર સર્વતોમુખી અગીતાર્થ અથવા પરતીર્થિકો વડે પ્રવર્તાવેલી યુક્તિવાળી પ્રજ્ઞાપનાઓ વડે હંમેશાં ચકડોળે ચડાવેલ ચારિત્રમાં સ્થિરતા પમાડે પોતાના ચિત્તમાં પણ વિવિધ ઇન્દ્રિયોના વિષય તરફ આકર્ષણ થાય અને અયોગ્ય આચારમાં પ્રવર્તન થાય, બીજા લોકોના સંસર્ગ અને તેમના કેટલાક પુદ્ગલાનંદી વચનો વડે ચારિત્રમાં મન્દભાવ આવી જાય. આ સર્વેથી બચવા માટે અને દર્શન તથા
