Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
390
ઉપદેશપદ-અનુવાદ કોઈક વખત પારણામાં કડવી તુંબડી પ્રાપ્ત થઈ, તેનું ભોજન કરતાં ગુરુએ નિવારણા કરી. “ભોજન માટે અયોગ્ય છે.” એમ જાણ્યા પછી ગુરુએ કહ્યું કે, “આને ખાઈશ નહીં, પણ પરઠવી દે.” ત્યાર પછી ઇંટ વગેરે પકવવાના સ્થાને, કે જ્યાં ભૂમિ અચિત્ત હોય, ત્યાં પરઠવા માટે ગયા. તેમાંથી એકાદ છાંટો ભૂમિ પર પડ્યો, તેની ગંધથી કીડીઓ ત્યાં આવી ખાવા લાગી તે મૃત્યુ પામવા લાગી. તે ઇંટો પકાવાના નીભાડાના ભૂમિપ્રદેશમાં કીડી સંબંધી તીવ્ર દયાના પરિણામરૂપ કરુણાથી સિદ્ધોને સાક્ષી કરીને આલોચના આપીને તંબુડીનું ભોજન કરીને તે મહાસત્તાળી આત્મા મૃત્યુ પામી સદ્ગતિએ ગયા. આનો વિસ્તારથી અર્થ આ કથાનકથીઆ પ્રમાણે જાણવો –
(કડવી તુંબડીનું શાક વહોરાવનાર નાગશ્રીનું ઉદાહરણ) આજ જંબુદ્વીપ નામના દ્વીપમાં દક્ષિણ ભારતના મધ્યભાગમાં અતિ આકાશ સુધી પહોંચનારા કિલ્લાવાળી ચંપા નગરી હતી. જેનો મધ્યભાગ ઉજ્જવલ ઉંચા દેવના ભવન સામાન હજારો મકાનોથી શોભાયમાન છે, એવી તે વિખ્યાત નગરીમાં સોમ, સોમદત્ત, તેમજ સોમભૂતિ એ નામના પરસ્પર ગાઢ પ્રીતિવાળા ત્રણ સગાભાઈઓ હતા. સર્વે ભાઈઓ પુષ્કળ વૈભવવાળા, સ્કુરાયમાન મહાકીર્તિવાળા અને વિશાળ ભવનોવાળા હતા. વળી તેઓ સર્વે કોઈથી પરાભવ પામતા ન હતા.તે સર્વેને હૃદયપ્રિય ચિત્તાનુસાર વર્તનારી પ્રમાણોપેત મધુર વચન બોલનારી, પોતાના કુલ ક્રમાનુસાર શીલયુક્ત, સુકુમાલ હસ્તપાદવાળી, સર્વાગે સંપૂર્ણ, મનોહર લાવણ્યવાળી પ્રિયાઓ સાથે વિષયસુખ ભોગવતા દિવસો પસાર કરતા હતા. એક વખત તે ત્રણે બંધુઓ એકઠા મળેલા હતા, ત્યારે તેવા પ્રકારનો વાર્તાલાપ ચાલ્યો કે, “આપણી પાસે સાતમા વંશપુરુષ સુધી ચાલે, તેટલી ભોગવવાની, આપવાની અને વહેંચણી કરવા લાયક અતિવિશાલ પ્રમાણમાં લક્ષ્મી છે, તો હવે આપણાત્રણે ઘરોમાં વારા ફરતા ક્રમપૂર્વક એકઠા થઈને સાથે ભોજન કરવું યોગ્ય છે, તો બંધુભાવનું ફળ મેળવેલું ગણાય. કારણ કે, શાસ્ત્રમાં મુનીશ્વરોએ કહેલું છે કે – “સાથે ભોજન કરવું, સાથે બેસી વાતચિત કરવી, સાથે પ્રશ્નો કરવા, સમાગમ કરવો, આ જ્ઞાનિકાર્યો કદાપિ ઉલ્લંઘન ન કરવાં.” એકબીજાઓએ આ વાત માન્ય રાખી અને દરરોજ તે પ્રમાણે ભોજન કરવા લાગ્યા-એમ વિશ્વાસથી દરેક વર્તે છે.
કોઈક સમયે ત્યાં સૂર્યસમાન સમગ્ર ભવ્ય જીવોરૂપી કમળોને પ્રતિબોધ કરતા નવીનમેઘ સમાન ગંભીર ઘોષવાળા, ઘણા પરિવારવાળા, બહુશ્રુતના જાણકાર, દુષ્કર ચારિત્ર પાળનારા ગુરુજી વિહાર કરતા કરતા અનુક્રમે ચંપાનગરીએ પધાર્યા. ઈશાન કોણમાં રહેલા રમ્ય ઉત્તમ ભૂમિભાગના ઉદ્યાનમાં શાસ્ત્રમાં કહેલી વિધિથી સ્થિરતા કરી. તેમને વંદન કરવા માટે ધર્માનુરાગથી રંગાએલો નગરજન હર્ષ-પૂર્વક ક્ષોભાયમાન સમુદ્ર -કલ્લોલ સરખો ટોળે ટોળા વળીને બહાર આવવા લાગ્યો. કાનને અમૃત સમાન મનોહર શબ્દથી બોલતા, સ્વ શાસ્ત્ર અને પરમતના શસ્ત્રોના જાણકાર એવા ગુરુએ કહેલો ધર્મ આ પ્રમાણે સાંભળ્યો કે – “હે ભવ્યો ! ક્ષણવાર મનને સમાધિમાં સ્થાપન કરીને નિષ્પાપ કહેવાતો થોડા ઉપદેશને તમે સાંભળો. દુર્લભ મનુષ્યપણું, તેમ જ આર્યક્ષેત્ર, તથા નિર્મલ કુલ, જાતિ નિરોગતા, સુંદર રૂપ વેરે દુર્લભ સામગ્રી મેળવીને વળી તેમાં મોટાદ્રહમાં રહેલા કાચબાએ જેમ સંપૂર્ણ શરદઋતુના ચંદ્રમંડળને
