Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૪૧
અને બીજાને ન કરાવે તે તારા માટે ઉચિત ન ગણાય. શ્રીમતી સોમાના વચનની નિપુણતાથી સંતોષ પામેલીકહેવા લાગી કે, ધર્મ-દાન કરવા માટે તું યોગ્યપાત્ર છો, નહિંતર બીજા કોણ આવાં વચન બોલી શકે ? આ ધર્મ તો હું તને માત્ર કહી શકું છું.' આપી શકતી નથી, ગુરુમહારાજ જ ધર્મ આપી શકે છે, એટલે શ્રીમતી સોમાને સાધ્વીજીના ઉપાશ્રયમાં લઈ ગઈ, એટલે ત્યાં પ્રવર્તિનીનાં દર્શન થયાં. તે કેવા ગુણવાળાં હતાં ? તે કહે છે
-
જેણે પોતાના શીલની શુદ્ધિ રૂપગંગાના પ્રવાહથી ત્રણ લોકને નિર્મલ કર્યા છે, અથવા તેના શીલની કીર્તિ ત્રણે લોકમાં ફેલાઈ છે.લજ્જા, મર્યાદા,સંયમાદિ રૂપ ગુણોનો પ્રત્યક્ષ પુંજ હોય તેવી, જેણે વિહિત અનુષ્ઠાન માટેસારી રીતે લીન બની એકાગ્ર મન સ્થાપન કર્યું છે, રાજાના-શ્રીમંતોના કુલોમાં જન્મેલી સુકુમાર કાયાવાળી, બીજી પણ અનેક સાધ્વીઓના ગુરુપણાને પામેલી, અતિસુકુમાર દેહના રૂપ,વર્ણ,શરીરની કાંતિ દઢસંયમના કારણે વૃદ્ધિ પામેલાં હતાં. અસુરો, દેવો, ખેચરોની સ્ત્રીઓને પ્રાપ્ત કરેલ મંગલ લાવણ્યાદિકને એક પગલે જ નિર્ભત્સના સ્થાનને પમાડતા હતા. (૧૦૦)
કોકિલાઓનાં કુલથી પણ અતિકોમલ સ્વરથી કર્ણામૃત ઝરાવતાં વાચના, પૃચ્છના, પરાવર્તના, અનુપ્રેક્ષા, સ્વાધ્યાય રૂપ પાંચ પ્રકારના મધુર શબ્દથી અનુષ્ઠાન કરતાં એવા પ્રવર્તિનીને દેખ્યાં. પૂર્ણ આદરથી મસ્તક મદિતલમાં સ્પર્શ થાય, તેવી રીતે તે સાધ્વીને વંદના કરી, તેમ જ નજીકમાં બીજાં સાધ્વીઓ હતાં, તેમના તરફ પણ ધર્મસ્નેહ-દૃષ્ટિથી અવલોકન કર્યું. તે સમયે બોલવા લાયક વચનો લાંબાકાળ સુધી બોલ્યાં. દાનાદિક ચાર પ્રકારનો ધર્મ સમજાવ્યો. તે આ પ્રમાણે - “દાન, શીલ, તપ અને ભાવના એવા ચાર પ્રકારનો ધર્મ છે. તેમાં જ્ઞાનદાન, અભયદાન, ધર્મોપગ્રહદાન અને અનુકંપાદાન-એમ દાન ચાર પ્રકારનાં છે. તેમાં જ્ઞાનદાન તેને કહેવાય કે મોહની અધિકતાવાળા જીવોને તથા તત્ત્વની ચિંતા રહિત એવા પ્રાણીઓને ભદ્રિક સુંદર વચનો કહીને તેના આત્મામાં સુંદર બોધ ઉત્પન્ન કરવો. આ વિષયમાં સ્વ-૫૨ શાસ્ત્રોને જાણનારા કુશલગુરુમહારાજાએ ભવ્યજીવોને જે જ્ઞાન આપવું, તેનું નામ જ્ઞાનદાન જગતમાં સહુ કોઈ જીવોને પોતાના પ્રાણો અધિક વહાલા હોયછે. તેથી તેઓને પ્રાણદાન કરવારૂપ અભયદાન આપવું-તેદેશથી અને સર્વથી એમ બે પ્રકારના અભયદાન જાણવાં. જે ધર્મ કરનારા અને ધર્મમાં મન રાખનારા એવા સાધુઓ અને શ્રાવકો અને ભગવંતના વચનમાં યથાર્થ શ્રદ્ધા રાખનારા એવા સમકિતવંત આત્માઓને અન્ન-પાન, વસ્ત્ર, પાત્ર, ઔષધ આદિ ધર્મમાં ઉપકાર કરનાર વસ્તુનું પાત્રાનુસાર જે દાન કુશળ ચિત્તથી આપવું. તે ધર્મોપગ્રહદાન જે દુઃખીઓ, ખરાબ સ્થિતિવાળા રોગી, અપંગ હોય, તેમને દુઃખ નિવારણ થાય,તે પ્રમાણે ઉચિત ઉપકાર કરવા રૂપ અનુકંપાદાન. આ પ્રમાણે દાનના પ્રકારો
સમજાવ્યા.
જે ઇન્દ્રિય, મનના વિકારોનો ત્યાગકરવો, ચારે કષાયોનો જય કરવો, ચિત્તને સમાધિમાં રાખવા લક્ષણ શીલ ધર્મ કહેલો છે. કર્મક્ષયકરવાના કારણભૂત એવા ઉપવાસાદિક અનેક પ્રકારના તપ કરવા, આ તપ પણ ગ્લાનિખેદ પામ્યા વગર તેમ મરવાની કે જીવવાની
