Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૬૪
ઉપદેશપદ-અનુવાદ ત્યાર પછી વિજયસેન નામના નગરના બહારના ભાગમાં રોકાયો. લોકોએ તેને દેખ્યો કે, “અકસ્માતુ અહિ કોણ આવેલા છે?” (૫) તેને પૂછયું, એટલે તેણે જણાવ્યું કે, વિદ્યા ભણવા માટે હું અહિં આવેલો છું, હું બ્રાહ્મણપુત્ર છું. તેને દેખીને પ્રીતિ ઉત્પન્ન થયેલા માનસવાળા તેને કહેવા લાગ્યા કે - “આ વાવડીમાં સ્નાન કરી લે અને દેહના પરિશ્રમને દૂર કર.” એ પ્રમાણે કર્યું. ત્યાર પછી નગરના લોકો સાથે અશોકવૃક્ષની વિશાળ છાયામાં આશ્રય કર્યો. પછી નગરલોકોએ તેને કહ્યું કે, “હવે તમે સાંભળો કે, “આ નગરમાં શું બની રહેલું છે ?
‘દુઃખે કરી નિવારણ કરી શકાય તેવા વૈરીરૂપી હાથીઓના અભિમાનને મર્દન કરનાર કેસરી સિંહ-સમાન વિજય નામના અહિં રાજા છે. સુજયા નામની તેની રાણી છે. તેના ગર્ભથી ઉત્પન્ન થયેલી એક શ્યામા નામની અને બીજી વિજયાનામની એમ બે પુત્રીઓએ ગાન્ધર્વવિદ્યા અને નૃત્યમાર્ગમાં શ્રેષ્ઠ કળા પ્રાપ્ત કરી છે. એના પિતાએ તે બનેનો સ્વયંવરવિધિ હર્ષપૂર્વક દેવરાવ્યો છે, તે બંને લક્ષ્મીનું પાત્ર તમો જણાવ છો' એમ વિચક્ષણ પુરુષોએ કહ્યું. વળી જણાવ્યું કે, “જો તમારામાં ગીત-નૃત્યનું કૌશલ હોય, તો તમે ત્યાં જાવ.કારણ, લોકો સમક્ષ તે બંને કન્યાઓએ પ્રતિજ્ઞા કરી છે કે, “જે કોઈ ગીત-નૃત્યમાં ચડિયાતો નિષ્ણાત હશે, તે હમારો ભર થશે.” ત્યારે રાજાએ આજ્ઞા કરી કે, જે કોઈ કહેલી વિદ્યાઓમાં કુશલ હોય, તેવા બ્રાહ્મણ કે ક્ષત્રિયકુમાર હોય, તેને તમારે જલ્દી અહિં લાવવો. (૬૦)
કહેલી પ્રસ્તુત ગીત-નૃત્યની વિદ્યામાં મેં કંઈક શિક્ષણ મેળવેલું છે. એટલે તેને રાજા પાસે લઈ ગયા અને બતાવ્યો, સ્નેહવાળી દષ્ટિથી રાજાએ તેને જોયો અને તેનો યોગ્ય સત્કાર પૂજા કર્યા. ત્યારે રાજભવનમાં સ્થિરતા કરી. ગાંધર્વ-નૃત્યના દિવસો પવિત્ર દર્શનવાળી તે બંને કન્યાઓને દેખી. કેવી કન્યાઓ હતી? તે કહે છે – “વિકસિત નેત્રકમલવાળી, હાથીના કુંભસ્થલ સમાન સ્તનવાળી, સ્વર્ગગાનદીના કિનારાની આકૃતિ-સમાન વિશાળ કટીપ્રદેશવાળી, ઉન્મત્ત કોયલ સરખા મધુર શબ્દ બોલનારી, કોમલ વચન કહેનારી, ગીતનૃત્યશાસ્ત્રોમાં નિપુણતા મેળવેલી હોવા છતાં પણ તે કુમારે બંને કળાઓતેના કરતાં વિશેષ બતાવી. એટલે સંતોષપામેલા રાજાએ શુભ દિવસે તે બંને કન્યાનું પાણિગ્રહણ તેની સાથે કરાવ્યું. તથા રાજયનો અભાગ તેને આપ્યો. વિષ્મપર્વતનો હાથી જેમ પોતાની સ્વેચ્છાથી સ્વૈરવિહાર કરે, તેમ તે બંનેના સમાગમના આનંદમાં સ્વૈર વિહાર કરતો, ત્યાં રહેલો હતો. છતાં સમગ્ર કલા-સંગ્રહમાં આટલું કૌશલ્ય ક્યાંથી પ્રાપ્ત કર્યુ? હવે તેઓનો સ્નેહ પાકો થઈ ગયેલો હોવાથી સાચો વૃત્તાન્ત-સદ્ભાવ જણાવ્યો. તેમાં શ્યામા પત્ની ગર્ભવતી થઈ અને પુત્રને જન્મ આપ્યો,ત્યાં રહેલા તેણે અમૂર એવુંપુત્રનું નામ સ્થાપન કર્યું. હવેલોકોને પ્રતીતિ થવા લાગી કે - “આ વસુદેવ છે તેથી તે સ્થાનેથી ગુપ્તપણે નીકળી ગયો અને અનેક વિસ્મયપૂર્ણ પૃથ્વીમાં ભ્રમણ કરતાં કરતાં તેણે પોતાની પરાક્રમી ચેષ્ટાથી યૌવનપૂર્ણ દેહવાળી વિજયસેના આદિ કન્યાઓ સાથે લગ્ન કર્યા. કેટલાક સમય પછી તે વસુદેવે કૌશલ નામના દેશમાં આવ્યો. ત્યાં આકાશમાં રહેલી સોમા નામની દેવીએ કહ્યું કે - “રોહિણી નામની કન્યાએ
