Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૫૧
સંસારી જીવ ગુણોથી દરિદ્ર છે. જેમ પત્નીના વચનથી પ્રેરાયેલો ઝુંટણના લાભ માટે સાસરના ઘરે ગયો. ત્યાં તે મેળવ્યો પણ ખરો, એ પ્રમાણે મોહનીયતાના ક્ષયોપશમથી સાસરાના ગૃહસમાન ગુરુકુલ, ઝુટણ સમાન ધર્મ, તે મેળવવા માટે કોઈ જાય છે. તે ત્યાં ધર્મ મેળવેલ પણ જે. જેમ તેને આટલી શિખામણો આપી હોવા છતાં નિર્ભાગીપણાના યોગે, લોકોના હાસ્યના ભયથી અંતરાલમાં જ પોતાના શરીરથી છૂટું પાડીને ત્યાં મૂકી દીધું, તેમ દીર્ધસંસારના કારણે ધર્મ પ્રાપ્ત કરેલો હોવા છતાં પણ અજ્ઞાની લોકોના ભયથી કાર્ય કર્યા પહેલાં જ તેનો ત્યાગ કરે છે. જેમ ઝુંટણનો ત્યાગ કરવાથી ઘણો દુઃખી થયો, તેમ ચાલુ ધર્મ-ત્યાગમાં પણ જીવ દુઃખી થાય છે. જેમ તેને ફરી તે પશુ દુર્લભ છે,તેમ આ ધર્મ પણ ફરી પામવો અતિદુર્લભ છે. તેથી ઝુંટણક વણિક સમાન જીવોને આ ધર્મ ન આપવો. પ્રબલ જવર વગેરે રોગોથી પીડા પામતા સજ્જડ માંદગી ભોગવનારાઓને જો ઘી, ગોળ વગેરેથી મિશ્રિત ભારી ખોરાક કે દાળ-ભાત આપવાથી રોગની વૃદ્ધિ થાય છે, પણ તે આહાર તેના શરીરને ગુણકારી નીવડતો નથી, તેમ મિથ્યાત્વ-રોગથી ઘેરાએલા આત્માને સાત્વિક ધર્મરૂપ આહાર ગુણકારક નીવડતો નથી. જો અધવચ્ચમાં ધર્મનો ત્યાગ કરે, તો ભાવમાં બોધિ દુર્લભ થાય છે. અહીં હવે પુરોહિતપુત્રી સોમા શ્રીમતીને કહે છે કે – “જગતમાં સર્વે લોકો ઝુંટણ વણિક સરખા હોતા નથી. કેટલાક બુદ્ધિશાળી પણ હોય છે. આ વિષયમાં ગોમ્બર વણિકનું દષ્ટાંત છે –
વિશ્વપુરી નામની નગરીમાં પ્રસિદ્ધિ પામેલો અને દરિયાની મુસાફરી કરનારો દત્ત નામનો વહાણવટી હતો. કાલ જતાં તેને દરિદ્રતા ઉત્પન્ન થઈ. પરલોકમાં પ્રયાણ કરતાં પહેલાં તેના પિતાએ આપેલી શિખામણ યાદ આવી કે, આપત્તિ – સમયમાં આ પ્રમાણે કરવું જેપેટીમાં તાંબાની કરંડિકા અને તેમાં આલેખેલ એક પટ્ટક છે, તેમાં લખેલું હતું કે, “ગૌતમ નામના દ્વીપમાં ઉકરડાને કચરો-ખાતર પાથરવું. તેમ કરવાથી ખાતરની ઉષ્ણતાથી રત્નણ ચરનાર ગાયોનાં દર્શન થશે. તે ગાયોનાં છાણથી રત્નો થશે.” તેમ પટ્ટકમાં લખેલું હતું. આ લખાણ જાણ્યા પછી નગરના ત્રણ-ચાર માર્ગો ઉપર અને સર્વ જગો પર બોલવાલાગ્યો કે,
બુદ્ધિ છે, પણ વૈભવ નથી.” આને કઠઈ વળગાડ લાગ્યો છે - ગાંડો થઈ ગયો છે' એમ ધારીને લોકોએ તેની અવગણના કરી.આ વાત રાજાના સાંભળવામાં આવી, એટલે તેને બોલાવ્યો. વૈભવ લઈ જા, લાખ સોનામહોરો ગ્રહણ કરી. ગૌતમદ્વીપ લઈ જનાર નિર્યામક સાથે લીધો. વહાણમાં કચરો-ખાતર ભર્યું. આમ કરવાથી લોકો તેની મશ્કરી કરવા લાગ્યાકે, ગાંડો થયો છે અને હજુ વેપાર કરવો છે.” તે દ્વીપે ગયો કચરો ત્યાં ઉતાર્યો, ત્યાં તેવી ગાયોનાં દર્શન થયાં. વહાણમાં તે ગાયોનું પુષ્કળ છાણ ભર્યું. વળી પાછો પોતાના નગરે આવ્યો.રાજાને મળ્યો. બીજા દ્વીપોમાંથી શું લાવ્યો ? “હે દેવ ! ગોબર-છાણ લાવ્યો છું.' ત્યારે તેનું શુલ્ક-જગત-કરમાફ કર્યો. “આપની મહાકૃપા' લોકો મશ્કરી કરવા લાગ્યા કે, “લાવી લાવીને છાણ લાવ્યો.” એમ કરી છાણ ઘરમાં પ્રવેશ કરાવ્યું. સમય થયો, એટલે ગાયના છાણના પિંડાને સળગાવ્યા, એટલે તેમાંથી રત્નો પ્રગટ થયાં. રત્નો વેચીને અન્નાદિનો પરિભોગ કરવા લાગ્યો. વળી લોકોનો પૂજય બન્યો. લોકના હાસ્યની અવગણના કરીને જે કાર્યનો નિશ્ચય કર્યો હતો, તેમ જીવે પણ લોકોની અવગણના કરીને કરવા લાયક ધર્મ
