Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૩૩
અનુસાર દેહ અને ધન બંનેની એકી સાથે પીડા આવી પહોંચે, ત્યારે દેહનું જ રક્ષણ કરવાનું હોય છે, અર્થનોત્યાગ કરીને પણ શરીર બચાવવાનું હોય છે, તેવી રીતે ધાર્મિક આત્માઓએ દેહની પીડાની ઉપેક્ષા કરીને આત્માને જબચાવવાનો હોય. આ ઉત્સર્ગ-રાજમાર્ગ વિચ્છેદરહિત સતત ગણાય છે. બીજા પ્રયોજન માટે હોય, તેવાએ તેહની ચિંતા કરવી યોગ્ય ગણાય.તે માટે નિશીથ-ભાષ્યમાં કહેલું કે –
આ શાસનના માર્ગો સતત પ્રવાહ વહેતો રહે તેવા દ્રકારનો એટલે કે, નવા નવા શિષ્યોને ભણાવી-ગણાવી એવા તૈયાર કરવા કે, તેઓ પણ આ પ્રમાણે તીર્થની પરંપરાનો સતત પ્રવાહ ચલાવ્યા કરે, તેમ હું ક્યારે કરીશ? અથવા ક્યારે તેનું અધ્યયન કરીશ, તપ અને ઉપધાન વિષે ક્યારે હું પ્રયત્ન ઉદ્યમ કરીશ, ગણને અને સિદ્ધાંતની નીતિને સંભાળનારો હું ક્યારે બનીશ ? આવીરીતે આલંબનોનું સેવન કરનાર મોક્ષ મેળવે છે.”
ત્યાર પછી બંને દેવતાઓએ ઉપયોગ મૂક્યો અને જાણ્યું કે, “આ પોતાની પ્રતિજ્ઞાના વિષયમાં નિશ્ચલ છે' એમ અવધિથી જાણ્યું એટલે તેઓને હર્ષ થયો અને બોલી ઉઠયા કે, ઇન્દ્ર મહારાજે જે પ્રશંસા કરી હતી, તે સત્ય અને યથાર્થ જ કરી હતી. ત્યાર પછી પોતાનું દિવ્યભાવવાળું દર્શન કરાવ્યું. ત્યારપછી તે દેવોએ રોગી બ્રાહ્મણના જ્વર, અતિસાર વગેરે રોગોને મટાડી દીધા અને તેને સર્વથા નિરોગી કર્યો. ત્યાર પછી તેનું નામ પણ “અરોગી” એમ બદલી નાખ્યું-એટલે તેનું રોગી એવુ રૂઢ નામ હતું, તે પરિશુદ્ધ આરોગ્ય ગુણ મેળવેલો હોવાથી, દેવના પ્રસાદથી મેળવેલા આરોગ્ય ગુણથી જુદા રૂપે ન હોવાથી “અરોગી' એવું નામ પ્રચલિત થયું. ઉપસંહાર કરતા કહે છે કે – પ્રાણાતિપાત વગેરેની વિરતિના પરિણતિ રૂપ વ્રતપરિણામને કષ્ટદસામાં પણ અવિચલ મનથી ટકાવી રાખવા-એમ સમજવું. (૫૩૬ થી ૫૪૦) તેમ હોવા છતાં જે થાય, તે કહે છે –
૫૪૧'- આ વ્રત-પરિણામ હોય, ત્યારે શું થાય છે, તેનો વિચાર કરે છે. યથાવસ્થિત સર્વ પ્રવૃત્તિઓમાં ગુણ-દોષનું અલ્પ-બહત્વ, લાભ-નુકશાનનું ઓછા-વધારે પણું નહિ કે જેનો પોતે અર્થી હોય તેની અધિકતાથી, એટલે તેમાં વિવેકબુદ્ધિ કરવી. જો વિપરીત માર્ગે ચડી ગયો તો છતા પણ અનેક દોષો પોતાને સમજણાં આવતા જો વિપરીત માર્ગે ચડી ગયો તો છતા પણ અનેક દોષો પોતાને સમજણમાં આવતા નથી. તથા તપ-અનુષ્ઠાનાદિક ધર્મ તથા સર્વ શુભ ક્રિયાઓમાં પરિશુદ્ધ ઉપાય પૂર્વક પ્રવૃત્તિ કરે, જેથી કર્મ અને આત્મા બંને કાયમ માટે વિખૂટા પડે, તે રૂપ વિપુલ નિર્જરા પ્રાપ્ત કરે.જેઓને વ્રતની પરિણતિ પ્રાપ્ત થતી નથી, તેવા ઘણા લોકોઅત્રે માર્ગમાં દાખલ થયેલા હોવા છતાં પણ લાભ-નુકશાનની વિચારણાથી રહિત હોય છે. તે કારણ તેમની વિપરીત બુદ્ધિ હોય છે. તેઓને વિપરીત બુદ્ધિહોવાથી દિશામૂઢ નિર્ધામક-દરિયામાં વહાણ ચલાવનાર દિશા ન જાણનારની જેમ એવી અવળી પ્રવૃત્તિઓ કરે, જેથી પોતાનું અને બીજાનું અકલ્યાણ થાય અથવા અકલ્યાણના હેતુ પોતેબને (૫૪૧) એ જ વિચારાય છે –
૫૪૨- પૂર્વના ભવાન્તરોમાં અશુભ પાપકર્મો એકઠાં કરેલાં હોય, એટલે તેનાથી
