Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૧૭ યોગ્ય નથી.” તો પણ બલાત્કારથી હઠ કરીને પોતાની વાત પકડી રાખી અને શરતથી પાછો ન વળ્યો. હવે આ મોટો મત્સ્ય છે કે બેટ છે, તેની પરીક્ષા કરવા માટે વહાણ ચલાવનાર એકપુરુષે તેની પીઠ ઉપર અગ્નિ સળગાવ્યો ત્યાર પછી પીઠ બળવા લાગી એટલે મસ્તે પાણીમાં ડૂબકી મારી. સત્યના ભાઈએ વાત શરત માન્ય ન કરી, એટલે રાજદરબારમાં વિવાદ ચાલ્યો. રાજાએ પૂછયું કે, “આ વિષયમાં સાક્ષી કોણ છે ?” પ્રતિવાદીએ કહ્યું કે, “સત્ય નામનો તેનો સગોભાઈ સાક્ષી છે.” રાજાના મનમાં થયું કે, “ભાઈ સાથે ભાઈ તો ભળી જાય, ભાઈ વિરુદ્ધ સાક્ષી નહિ આપે, આમ તેને સાક્ષી તરીકે લાવવો યુક્ત ન ગણાય” એ કારણથી રાજાએ તેની પરીક્ષા આરંભી. નગરના પ્રધાનભૂત એવા વણિક આગેવાનની પૂજા સત્કાર કર્યો અને તેને ભલામણ કરી કે – “સત્યને પૂછો કે, વિવાદમાં શો સાચો પરમાર્થ છે ?' શેઠે સત્ય પાસેથી સાચો પરમાર્થ જાણ્યો, તે વાતરાજાને નિવેદન કરી, તેણે પણ પ્રતિવાદીને સર્વસ્વ સમર્પણ કર્યું. વળી સત્યની પૂજારૂપ સર્વ શ્રેષ્ઠીઓના વર્ગમાં પ્રધાનભાવને પામેલો, જેથી આખા નગરની ચિંતા કરનાર બન્યો અને આખી જિંદગી માટે નગરશેઠની પદવી અને આજવિકા સ્વઇચ્છાનુસાર પ્રાપ્તકરી.લોકો વિચારવા લાગ્યા કે - “સત્યે ખરેખર ભાઈના સ્નેહની ઉપેક્ષા કરીને સત્ય વ્યવહારનું આલંબન કર્યું. આમ થયું, એટલે ઉત્પન્ન થયેલા સંતોષવાળ વણિકે તેમનું સર્વસ્વ ને છોડી દીધું અથતું પાછું આપ્યું. (v૧૬ થી પ૨૦) શ્રાવકપુત્રનું ત્રીજું ઉદાહરણ કહે છે –
(સદાચારી શ્રાવક પુત્રનું દૃષ્ટાંત) પર૧ થી પર૫ - અહિં દક્ષિણ-મથુરા જે કાંચી તરીકે સર્વત્ર પ્રસિદ્ધ હતી. ત્યાં કોઈકદુર્જનોની એક ટોળી એકઠી થઈ હતી. સદાચારવાળો એક શ્રાવકપુત્ર તેમાં જોડાયો હતો. એ પ્રમાણે કાળ પસાર થતો હતો. કોઈક સમયે દક્ષિણ-મથુરામાંથી લોકો બહાર ગયા હતાવેરાન બન્યું હતું, ત્યારે એક બિચારી ઘરડી ડોસીને ત્યાંથી તેનું સર્વસ્વ હરણ કરવા ગયા. તેમાં શ્રાવકે કશા કાર્યમાં સાથ ન આપ્યો. ડોસીએ જાણ્યું કે, “દુર્લલિત ગોષ્ઠીએ (ટોળકીએ) મારું સર્વસ્વ હરણ કરવાનું કાર્ય શરૂ કર્યું છે, તે સમયે ડોસી પગમાં પડવાના બાનાથી “અરે ! મારું ઘર ન લૂટો” એમ કહેતી અને પગનો સ્પર્શ કરતી હતી અને દુર્લલિત ટોળીના પુરુષોના પગમાં મોરના તાળવામાં લાગેલા પિત્તના રસવડે કરીને નિશાની કરી લીધી. તેમાં ડોસીના ઘરના દ્રવ્યની વહેંચણી ચોરો કરતા હતા, તેમાંથી શ્રાવકે ભાગ ગ્રહણ ન કર્યો. તથા તેમની ગોષ્ઠી છોડવાના શ્રાવકના પરિણામ થયા. આમની સોબત સુંદર પરિણામવાળી નથી, માટે તેમનાથી છૂટી જવું સારું છે. પ્રાતઃકાળે ડોસીએ રાજાને ફરિયાદ કરી એટલે રાજાએ તે ટોળકીને બોલાવી લાવવા આજ્ઞા આપી. તેમાં શ્રાવકપુત્ર ન આવ્યો. રાજદરબારમાં આવેલા સર્વેને પૂછયું કે - “તમે આટલા જ છો કે, બીજા પણ હજુ કોઈસાથીદાર છે ?' એટલે તે દુર્લલિતમંડળીએ શ્રાવકપુત્રનું નામ આપ્યું. તેને બોલાવ્યો આવેલો છતાં પણ મયૂરના પિત્તની નિશાની વગરનો તે એકલો હતો. “તેને નિશાની કેમ નથી ?' તેનું કારણ કહેવું કે ન કહેવું ?” આ પ્રકારે મૌન બાંધી રાખ્યું અને શ્રાવકપુત્રે રાજાને જવાબ ન આપ્યો. એટલે રાજાએ
