Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૧૫
તેને પાંજરામાંથી મુક્ત કર્યા-ઉડાડી મૂક્યા. રોપાયમાન થયેલા રસોઇયા તેને અત્યંત માર માર્યો. વળી બીજી વખત આજ્ઞા કરી અને ઉપરાંત કહ્યું કે, કિંમત આપીને ખરીદેલો તું ખરેખર અમારો દાસ-ગુલામ છે, માટે અમારી આજ્ઞા પ્રમાણે કર. શ્રાવકપુત્રે કહ્યું કે, “આ લાવક પક્ષીઓને કે, બીજા કોઈ પ્રાણીઓને ન મારવાની મારી પ્રતિજ્ઞા છે. તમારી આજ્ઞા સત્ય અને ઉચિત હોય, તે કરવા તૈયાર છું, પરંતુ લાવક પક્ષીઓને મારવાની પાપવાળી આજ્ઞા નહિં પાલન કરું.” ત્યારે રસોયાએ કહ્યું કે, “લાવકના વધ કરવામાં જે પાપ-દોષ લાગે, તે પાપ હું ભોગવીશ.” જિનધર્મેકહ્યુંકે, “આ તારીવાત તત્ત્વ-પરમાર્થ વગરની અજ્ઞાનતા ભરેલી છે કે, બીજા જીવોને હણે અને વધનું પાપ બીજાને લાગે અને ઘાતકને પાપ ન લાગે ! અગ્નિના ઉદાહરણથી. પોતાના સંબંધવાળી વસ્તુ સિવાયની બીજી વસ્તુને અગ્નિ વડે દાહ લાગી શક્તો નથી. પોતાના સંબંધમાં આવતી વસ્તુને અગ્નિ બાળે છે. સંબંધમાં ન આવે, તેને દાહ થતો નથી' એમ જવાબ આપ્યો, એટલે જિનધર્મને લાકડી, મુષ્ટિ પ્રહાર વગેરેથી તેને ખૂબ માર્યો. દીન-પ્રલાપ કરતો હતો, એટલેરાજાના સાંભળવામાં આવ્યો. વૃત્તાન્તપૂછયો. જીવોની અહિંસાની પ્રતિજ્ઞા-વિષયક રાજાને આશ્ચર્ય થયું કે, “પારકાને આધીન થયેલો હોવા છતાં પોતાના પ્રાણથી નિરપેક્ષ બની પરિણામની પરીક્ષા કરવામાટે કપટથી કોપ પ્રદર્શિત કર્યો અને કહ્યું કે, “અરે સેવકો ! આના ઉપર હાથી ચલાવી તેને મારી નાખો. હાથીએ પૃથ્વી ઉપર તેને રૂલાવ્યો, પછી રાજાએ કહ્યું કે, “તારો અભિગ્રહ છોડે છે કે કેમ ?” ત્યાર પછી રાજાને ખાત્રી થઈ તેના અભિગ્રહ-વિરુદ્ધ આજ્ઞા ન કરવી. હાથી પાસેથીતેને મુક્ત કર્યો. ત્યાર પછી રાજાને ખાત્રી થઈકે, “નક્કી આ પોતાના પ્રાણના ભોગે પણ પારકાના પ્રાણ રક્ષણ કરવાના કુશળ ચિત્તવાળો છે' એમ વિચારીને સુંદર આદર-સત્કાર પૂર્વક રાજયોગ્ય વિસ્તીર્ણ ભોગસુખવાળો બનાવ્યો. “તારે મારા અંગરક્ષક તરીકે હંમેશાં રહેવું એવો રાજ્યાધિકાર આપ્યો. (૫૧૦) ચાલુ વ્રતપરિણામને આશ્રીને કહે છે –
૫૧૧ - આ પ્રકારે જિનધર્મ-શ્રાવકપુત્રના ઉદાહરણ અનુસાર નિરૂપણે કરેલા વ્રત પરિણામ ધીર, ઉદાર, મહાન સમજવા. બીજા ચાહે તેટલા વ્રત છોડાવવા પ્રયત્ન કરે, તો પણ વ્રતમાં અડોલ રહે, તે ધીર, ઉત્તમ મોક્ષફલદાક હોવાથી ઉદાર, ચિંતામણિ કામધેનુ, કલ્પવૃક્ષપ્રસન્ન થયેલ દેવ કરતાં પણ વ્રત પાલન ચડિયાતું છે - આવી દઢ માન્યતા રાખવી. આમાં હેતુ કહે છે - વ્રત-પાલનમાં હેતુ, સ્વરૂપ ફલ જાણેલું હોવાથી, બીજું આ આમ જ છે, એવી નિર્મલ સાચી શ્રદ્ધા હોવાથી, વળી વ્રતપરિણામના તત્ત્વસ્વરૂપ ભાવ ઉત્પન્ન થયેલો હોવાથી. કહેવાની મતલબ એ છે કે - વ્રત ન ગ્રહણ કરવાના પરિણામ તો તત્ત્વભૂત પદાર્થોનું અજ્ઞાન અને અશ્રદ્ધા હોવાથી થાય છે, માટે અવ્રત પરિણામ એ જીવનો સ્વભાવ નથી, પણ વિકાર છે, તેથી તે ધીર, ઉદાર અને મહાન ન હોવાથી તેને ચલાયમાન કરવો સહેલો અને શક્ય છે. જયારે વ્રતના પરિણામ તો તેનાથી વિપરીત હોવાથી શોભાયમાન કરવો શક્ય નથી. (૫૧૧) તે જ કહે છે –
૫૧૨ - હેતુ સ્વરૂપ અને ફલથી જીવહિંસારૂપ દોષને જાણે, મિથ્યાત્વમોહનીયનો ઉદય ચાલ્યો ગયેલો હોવાથી વિરતિની શ્રદ્ધાવાળો હોય, તે મનની શુદ્ધિપૂર્વક ભાવથી દોષોથી
