Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૧૪.
ઉપદેશપદ-અનુવાદ તેઓ બંને પરિસીમાં સૂત્ર જ ભણે છે.કાલાંતરે બુદ્ધિપ્રકર્ષ પ્રાપ્ત કરે, ત્યારે બંને પરિસીમાં પણ ભણેલાં સૂત્રના અર્થ સાંભળવાનો પ્રયત્ન કરે. અહિં સમાધાન આપે છે. તે સૂત્ર અને અર્થના આગળ આગળના સ્થાનોના અપૂર્વ અપૂર્વ સ્વરૂપવાળા વિષયો પ્રતિપાદન કરેલા છે, એવા રૂપે સૂત્ર અને અર્થની પોરિસીઓ કહેલી છે તેથી સૂત્ર અને અર્થ પોરિસીના ઉપદેશનો દોષ ગણેલો નથી.(૫૦૧) તે જ વિચારે છે –
૫૦૨ – દરરોજ નવું નવું અપૂર્વ શ્રુતરૂપ સૂત્ર અને અર્થનું ગ્રહણ કરે, તો શાસ્ત્રમાં કહેલું છે કે - “દરરોજ અપૂર્વ અપૂર્વ જ્ઞાનાભ્યાસ કરે, તેને સમગ્ર શેય પદાર્થો અવલોકન કરાવવામાં કુશળ એવા કેવલજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થાય છે. તે કારણથી આ સૂત્ર અને અર્થ પોરિસીનો ઉપદેશ સમજવો. કહેવાનો એ અભિપ્રાય છે કે - આ નવું નવું જ્ઞાન મેળવવું, તે ગુણસ્થાન આરંભ કરનારનું નથી કે ગુણસ્થાનકથી પડતાનું પણ નથી, પરંતુ આરંભેલા ગુણસ્થાનક ઉચિત કાર્યોનું છે, કેવલજ્ઞાન-પ્રાપ્તિનું અવંધ્ય બીજકારણ હોય તો સૂત્ર અને અર્થ છે - માટે તે પોરિસીનો ઉપદેશ કરેલો છે. (૫૦૨) વળી –
૫૦૩ - સમ્યગદર્શનાદિ ગુણ વિશેષ પરિણતિ સ્વરૂપ ગુણસ્થાનના પરિણામ હોવા છતાં તીર્થકર, ગણધર વગેરેની સૂત્ર-અર્થની વ્યાખ્યા સ્વરૂપ પ્રજ્ઞાપના વગર પોતાનામાં રહેલી ગુણસ્થાનકની પરિણતિને પોતાની મેળે ગુણઠાણાની પરિણતિને નુકશાન કરનાર અશુભ અધ્યવસાયને દૂર કરવા સમર્થ બની શકતો નથી. આ વાત નક્કી છે, ચાલુ ગુણસ્થાનકને અત્યંત આરાધવાથીતેને નડતા સંકલેશોની હાનિ થાય છે. (૫૦૩)
૫૦૪ પૂર્વે જણાવેલા ગુણસ્થાનક વિષયક અણુવ્રતો જેવા કે સ્થૂલ પ્રાણાતિપાતવિરમણથી માંડી રાત્રિભોજનની વિરતિ સુધી અને અપિશબ્દથી બીજાં પણ ગુણવ્રતશિક્ષાવ્રતોને આશ્રીને ઈષ્ટ વસ્તુ સિદ્ધ કરનાર એવાં આગળ જણાવીશું, તે ઉદાહરણો જિનપ્રવચનમાં પ્રસિદ્ધિ પામેલાં છે. (૫૦૪) તે જ કહે છે –
૫૦૫ -૧ શ્રાવકપુત્ર જિનધર્મ, ૨ સત્ય નામવાળો, ૩ ગોષ્ઠી શ્રાવક, ૪ પ્રશસ્ત મતિવાળો સુદર્શન, ૫ ધર્મનન્દ, ૬ આરોગ્યદ્વિજ, ૭ કૃતપુણ્ય (૫૦૫) ઉદેશ-ક્રમાનુસાર નિર્દેશ હોય, તે પ્રમાણે ન્યાયથી જિનધર્મ દષ્ટાંત પાંચ ગાથાથી કહે છે –
(શ્રાવકપુત્ર જિનધર્મનું દૃષ્ટાંત) ૫૦૬ થી ૫૧૦ દક્ષિણાપથ દેશના મુખની શોભા સમાન ભરુકચ્છ(ભરૂચ) નામના નગરમાં અણુવ્રતો ધારણ કરનાર જિનધર્મ નામનો શ્રાવકપુત્ર હતો. કોઈક સમયે સ્વેચ્છાએ તે નગરનો ભંગ કર્યો અને મ્લેચ્છો તે શ્રાવકપુત્રનું અપહરણ કરી લઈ ગયા.સામા કિનારા પર રહેલા કોંકણ આદિક દેશમાં તેને વેચી નાખ્યો. અનુક્રમે કિનારા પર રહેલાકોઈક ગામનારાજાના રસોયાના હાથમાં તે આવ્યો. રાજરસોયાએ કોઈ દિવસ આ જિનધર્મ શ્રાવકને આજ્ઞા કરી કે, લાવક (તેતર) નામના પક્ષીઓને ઉચ્છવાસ લેતા બંધ કર અર્થાત્ મારી નાખ. તેને અત્યંત દયા આવી. એટલે પિંજરામાં રહેલા લાવક પક્ષીઓને ઉચ્છવાસ-મોચન એટલે
