Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
ઉપદેશપદ-અનુવાદ
૩૨૪
હતી, એક વખત તે પુરોહિત કપિલા પત્ની સામે સુદર્શન શેઠ પ્રત્યે બહુમાન ધરાવતો તેના ગુણોની પ્રશંસા કરવા લાગ્યો (૫૦) કે,‘અત્યારે અહિં તેની સમાન ગુણોવાળો કોઈ નથી. આ લોકમાં બીજાને પ્રતીતિ કરાવનાર એવા બે જ પુરુષો છે. ‘સ્ત્રીઓ બીજાથી જે ઇચ્છાયો હોય,તેની ઇચ્છા કરનારી હોય છે અને લોક જે પૂજિત હોય, તેની પૂજા કરનારા છે.' પતિના આ વચનને યાદકરતી તે એકદમ ખૂબ કામ પરવશ બની. તેનો સમાગમ ક૨વા માટે ઘણા ઉપાય શોધવાલાગી. હવે કોઈક વખત પોતાની દાસીને શીખવીને મોકલી કે, તારે સુદર્શન શેઠને ત્યાં જઈને કહેવું કે, ‘પુરોહિત બિમાર પડેલા છે,શરીર અવસ્થ-દુર્બલ થઈ ગયું છે અને તમારાં દર્શનની ઇચ્છા કરે છે.' એટલે અતિસરળ સ્વભાવવાળો પોતાના ચરિત્ર સમાન બીજાને સ૨ળતાથી દેખતો, તેમાં આડોઅવળો કોઈ તર્ક કર્યા સિવાય તે વાતને સત્ય માનતો હતો. ‘ઘણાભાગે સર્વથા સર્વ લોકોપોતાના અનુમાનથી પારકાના આશયની કલ્પના કરે છે. અધમોને કોઈ ઉત્તમ નથી અને મહાનોને કોઈ અમહાનુભાવ નથી.'
પરિમિત પરિવારવાળા તેણે પુરોહિતના ઘરે જઈને પુરોહિતને ન દેખવાથી પુછયું કે, ‘પુરોહિત ક્યાંગયા ?’ ત્યારે મનોભાવ પ્રગટ કરીને કપિલા કહેવા લાગી કે, ‘ભટ્ટજી તો રાજાના ઘરે ગયા છે. હું તમારા ઉપર પરોક્ષપણે ઘણા દિવસથી રાગ વહન કરી રહેલી છું.હવે તો તમારા વિયોગનું દુ:ખ ક્ષણવાર પણ સહન કરી શકું તેમ નથી,તો મા૨ામનોવાંછિત પૂર્ણ કરો.' ત્યારે ‘કસાઈખાનામાં ગયેલા બોકડાની માફક હું ભયવિહવલ બન્યો. મારી દેવપરિણતિને ધિક્કાર થાઓ, આ દુર્ઘટના કેમ ઉભી થઈ ? સમગ્ર સમીહિત પ્રાપ્ત કરાવનાર લાંબા કાળથી પાળેલા મારા શીલવ્રતનો નક્કી આનાથી ભંગ થશે. મેં વગર વિચારેલું પગલુંભર્યું. બીજું નિષ્કલંક ચરિત્રવાળા મને વગર અપરાધે આ મહાઇર્ષ્યાથી ભરેલી કલંકિત કરશે. તો હવે નિપુણબુદ્ધિના યોગથી કોઈ પણ પ્રકારે આ સંકટ -ઝળથી પાર પામવું'-એમ કહીને તેણે જવાબ આપ્યો કે - ‘હે ભદ્રે ! હું પુરુષ-નપુંસક છું. આ પ્રમાણે નગરમાં ફરુ છું. તો હું શું કરું ? તારે આ વિષયમાં સ્નેહ ભંગ ન ગણવો.' એમ કહી જલ્દી ત્યાંથી પોતાને કૃતાર્થ માનતો બહાર નીકળીગયો મારા શીલનો નાશ ન થયો અને હું નિષ્કલંક બહાર નીકળી ગયો.’ અહિં જેણે લોકોને હર્ષ કર્યો છે, એવા ચતુર પુરુષ વાસ કરતાં જ માણસને ઓળખી શકે છે, ત્યારે ગુણોરહિત પુરુષો મહિનાઓ થાય, તોપણ તેઓ લોકોને હર્ષ ઉત્પન્ન થાય તેવા ગુણોથી રહિત હોઈ માણસને ઓળખી શકતા નથી.
વસંત-વર્ણન
લોકોના મનમાં કામનો ઉન્માદ કરાવનાર એવા કોઈક સમયે વસંત-સમય આવી પહોંચ્યો. તે કેવો હતો ? જાતિપુષ્પ વગેરે વિવિધ પ્રકારનાં નવપુષ્પોનો પરિમલ જેમાં ફેલાઈ રહેલો છે,જેમાં મધુર શબ્દ બોલનાર કોયલનાં કુલોથી બગીચાનો પ્રદેશ મનોહર બનેલો છે. ભોગી લોકોએ જેમાં ઉદારતાથી ધનનો વ્યય કરેલો છે. જેમાં મધુર ગુંજારવ શબ્દ કરતા ભ્રમરો વડે પીવાતા મકરંદયુક્ત કમળથી સરોવરો શોભાયમાન છે, જેમાં ઘણાં નવીન પાંદડાઓની પંક્તિ એકઠી થયેલી હોવાથી વૃક્ષસમૂહ શોભાયમાન બનેલા છે, સુગંધી પુષ્પો
