Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૦૫ વગર કારણે રાજાના કિલષ્ટ પાપના ઉદયથી તે સાધુ ઉપર તેનેકોપ થયો. “આ લોક કે પરલોકમાં પાપનાં ફળ મારે ભોગવવા પડશે.” એવો આગળ-પાછલનો વિચાર કર્યા વગર તે સાધુના મસ્તકનો છેદ કરી નાખ્યો. બીજા આચાર્યો એમ કહે છે કે - “બીજોરાના ફળ આદિ વડે તે રાજાએ તાડના કરી.”
ત્યાર પછી રાજસેવક લોકોએ પણ ઢેફાં વગેરે ફેંકી ઈટાળા-ઢેફાં વગેરે ફેંકી ઇંટાળાઢેફાઓનો મોટો ઢગલો ત્યાં કર્યો. સાધુ પણ સહન કરતાં કરતાં સમભાવથી વિચારવા લાગ્યા કે, “મારાં પૂર્વકૃત કર્મ જ અત્યારે મને ઉદયમાં આવેલાછે – આમાં કોઈનો અપરાધ નથી.” આવા પ્રકારનું શુકલધ્યાન સમુલ્લસિત થવાથી તેઓ કેવલજ્ઞાન પામ્યા. ત્યાર પછી તરત જ સર્વ કર્મનો અંત કર્યો અને અંતકૃત - કેવળી થઈ સિદ્ધિપદને પામ્યા. ત્યાર પછી તરત જ ઈન્દ્ર મહારાજા આવ્યા, પુષ્પ, ધૂપાદિકથી તેમના શરીરની પૂજા કરી. ઇન્દ્રમહારાજનું આગમન, તેમના દેહની પૂજા થઈ, એટલે યમુન રાજાએ પોતાના અનુચિત વર્તનના કારણે લજ્જા ઉત્પન્ન થઈ. “અત્યંત દુષ્ટ વર્તન કરનારા મને ધિક્કાર થાઓ' એમ વિચારતાં પોતાના આત્માનો વધ કરવા તૈયાર થયા. તેનો અભિપ્રાય જાણી ઇન્દ્ર તેમ કરતા અટકાવ્યા. અને કહ્યું કે - “આ અપરાધની યથાર્થ શુદ્ધિ થાય, તેવું પ્રાયશ્ચિત કરો. પછી સાધુ સમીપે ગયા, ધર્મશ્રવણ કર્યું. અનુક્રમે આલોચનાથી માંડીને પારાંચિત સુધીનાં પ્રાયશ્ચિત્તો પૂછયાં. “મારા અપરાધનું શું પ્રાયશ્ચિત્ત ? મેં પૂછયું.સાધુઓએ કહ્યું કે, શુદ્ધચારિત્ર એ પ્રાયશ્ચિત્ત છે. સર્વ સાવદ્યયોગના ત્યાગ રૂપ પ્રવ્રજયા અંગીકાર કરી. દીક્ષા અંગીકાર કર્યા પછી સાધુહત્યાવિષયક અતિશય પશ્ચાત્તાપના કારણે તેણે અભિગ્રહ ગ્રહણ કર્યો કે, “ભોજન-સમય પહેલા જો આ અપરાધ યાદ આવી જાય, તો તે દિવસે ભોજન ન કરવું. થોડોક આહાર લીધા કે અર્ધ આહાર ગ્રહણ કર્યા પછી પણ જો અપરાધ યાદ આવી જાય, તો પણ ભોજન નહિ કરીશ.” આ પ્રમાણે અભિગ્રહ ધારણ કરનાર તે સાધુભગવંતે એક પણ દિવસ ભોજન ન કર્યું. કારણ કે, દરરોજ તે અપરાધનું સ્મરણ થતું હતું. છેલ્લે ફરી વ્રતોચ્ચારણ પૂર્વક અંતિમ આરાધના કરી પંડિતમરણની સાધના કરી. કાલ પામી વૈમાનિક દેવલોકમાં ઉત્પન્ન થયા. ઉપસંહાર કરતા કહે છે કે યમુન રાજર્ષિએ આ પ્રમાણે અભિગ્રહ કર્યો, તે આ પ્રવચનમાં કલ્યાણના કારણરૂપ થયો-એમ સમજવું (૪૫૮ થી ૪૬૫) અહિ પરમતની આશંકાકરે છે –
૪૬૬ - જો જાણી બુજીને નિર્દયતાથી મુનિઘાત-દંડ નામના અનગારનો ઘાત કર્યો અને તેથી બોધિલાભના મૂળમાં અગ્નિ સળગાવ્યો, છતાં પણ યમુન રાજાને સદ્ગતિના લાભારૂપ પરિશુદ્ધ પ્રવ્રજયાની પ્રાપ્તિ થઈ, તો પછી સાધુઓના ઉપર પ્રષિ કરનાર ક્ષુલ્લક વગેરેને થોડા દોષથી અનંત સંસાર અને ઉપલક્ષણથી કેટલાકને અસંખ્યાત અનેસંખ્યાત કાળ સંસાર કેમ થયો (૪૬૬)
૪૬૭-તેનું સમાધાન અહિં કહે છે કે, થોડા દોષનું પણ જો પ્રાયશ્ચિત્તરૂપ પ્રતિવિધાન કરવામાં ન આવે, તેથી ક્ષુલ્લક વગેરેને તેનો વિકાર થયો અને સંસાર વૃદ્ધિ થઈ.જ્યારે યમુન રાજર્ષિએ તે જ ક્ષણે આકરૂં પ્રાયશ્ચિત્ત ગ્રહણ કર્યું. તેથી કરીને જેનું પ્રાયશ્ચિત કરેલું હોય તેવો અલ્પદોષ ફળતો નથી. આ માટે સ્થાવર વગેરે ભેદવાળા વિષનો દાખલો આપે છે. (૪૬૭)
