Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૦૪
ઉપદેશપદ-અનુવાદ પછી લોકોમાં આ કૃતપુણ્ય છે' એવી આ નવીન શેઠની પ્રશંસા પ્રસરી. કોઈક સમયે પાર્શ્વનાથ ભગવંતની પરંપરામાં થયેલા કેવલી પધાર્યા, ત્યારે ઘણા કુતૂહલથી આકુલ ચિત્તવાલા લોકોએ પ્રશ્ન કર્યો કે, “હે ભગવંત ! અહિ પરિપૂર્ણ પુણ્યશાળી કોણ કોણ છે ? કેવલી ભગવંતે કહ્યું કે, જીર્ણ શેઠ (૪૫૪-૪૫૫).
શંકા કરી કે, જીર્ણ શેઠે પારણા સંબંધી મનોરથકર્યો હતો, પણ અભિગ્રહ કર્યો ન હતો, તો તેને અહિં દષ્ટાંત તરીકે કેમ સ્થાપન કર્યો છે?” તેના સમાધાનમાં જણાવે છે –
૪૫૬ - આ પારણા સંબંધી - પાત્રમાં દાન આપવાનો મનોરથ એ જ અભિગ્રહ છે, બીજું કંઈ નથી. જો કોઈ પ્રકારે આ ભગવાન મારે ત્યાં પધારે, તો હું તેમને ભિક્ષા વહોરાવું એ પ્રમાણે ચિંતવન કરતા હતા. અહિં કહેવાનો પરમાર્થ આ છે. સર્વ અભિગ્રહ ઇચ્છા, પ્રવૃત્તિ ધૈર્ય અને સિદ્ધિ એમ ચાર ભેદવાળા જણાવેલા છે. તેમાં જીર્ણશેઠને ઇચ્છારૂપ તદ્દન શુદ્ધ અભિગ્રહ હતો. તે જીર્ણશેઠ પારણે ભેરી-શબ્દ શ્રવણકાલ સુધી તેમના પરિણામ વૃદ્ધિ પામ્યા અને તેના ફલની પરંપરાએ તેનું છેવટ મોકલમાં થયું. બીજા નવીન શેઠને તો ગૃહસ્થોચિત આવેલા અતિથિને દાન આપ્યું, પરંતુ ગુણવાન પ્રત્યે બહુમાન ભક્તિવિનયાદિકનો અભાવ હોવાથી મોક્ષફલની અપેક્ષાએ ઘણું નજીવું વસુધારા વગેરેનું અલ્પદાનફલ મળ્યું, પરંતુ નિર્વાણફલ ન મળ્યું. તીર્થકર સરખા શ્રેષ્ઠ પાત્ર અને તેમાં ચાર માસના ઉપવાસનું પારણું, તેમના દાનનું ફલ સર્વોત્કૃષ્ટ હોય, છતાં માત્ર વસુધારા-વૃષ્ટિ પૂરતું સામાન્ય ફળ મેળવ્યું. (૪૫૬) અભિગ્રહ સંબંધી બીજું માહાત્મ પણ કહે છે –
૪૫૭ - જાણી-બુજીને નિર્દય પરિણામ પૂર્વક તત્કાલનું તાજું કરેલું પાપ-જેવું કે, ઋષિઘાત વગેરે અશુભ પાપકર્મ, સમ્યપણે કરેલા અભિગ્રહોનું પરિપાલન કરવાથી ક્ષય પામે છે, તો પછી જુનાં પાપકર્મો તો અભિગ્રહ-પાલન કરવાથી ક્ષય પામે જ એટલું જ નહિ, પરંતુ અભિગ્રહના શુભ સતત પરિણામથી પુણ્યકર્મ પણ નવાં નવાં બંધાય છે. આ વિષયમાં યમુન રાજાનું દૃષ્ટાંત જાણવું. (૪૫૭) આઠ ગાથાથી તેનો સંગ્રહ કરતા કહે છે –
(યમુનરાજાનું દૃષ્ટાંત) ૪૫૮ થી ૪૬૫ - જે નગરીના મધ્યભાગમાં દેવતાઓએ રત્નમય શિખરોથી યુક્ત જિનેશ્વર ભગવંતના સ્તૂપોનું નિર્માણ કરેલ છે અને જેનો પ્રભાવ સર્વ દિશા-મંડલમાં પ્રસરેલો છે, એવા “મથુરાનામના નગરમાં યમુન નામનો રાજા હતો. તે નગરની યમુના નદીના મુખ નજીક દંડ નામના અનગાર આતાપના કરતા હતા. યમુન રાજાએ તે મુનિનો વધ કર્યો. સાધુ કાળ કરી ગયા, ઈન્દ્ર મહારાજાનું ત્યાં આગમન થયું. ત્યાર પછી યમુન રાજાની દીક્ષા થઈ. આ ગાથાનો અર્થ વિસ્તારથી સાત ગાથા દ્વારાકહે છે –
યમુના નદીના કૂર્મર ભાગમાં-કૂપર એટલે બાહુ-હાથ લાંબા હોય અને ખેંચ કાટખૂણાવાળો બનાવીએ,તેવા આકારવાળું. જેસ્થાનમાં ઠંડી, તાપ વગેરે પરિષહ સહન કરતાં પોતાના આત્માને પરિશ્રમ પમાડતા પ્રશસ્ત પરિણામવાળા દંડ નામના સાધુ આતાપના લેતા હતા. તે દરમ્યાન કોઈ વખતે યમુન રાજા નગર બહાર નીકળ્યા, ત્યારે તે સાધુને જોયા ત્યારે
