Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૩૧૦
ઉપદેશપદ-અનુવાદ ( અનિશિખને અરૂણમુનિ ) આ ચારે ઉદાહરણો, દરેકને ત્રણ ત્રણ ગાથા વડે-એમ બાર ગાથાઓ કહે છે –
૪૮૬ થી ૪૯૭ - પાટલિપુત્ર જેનું બીજું નામ છે, એવા કુસુમપુર નગરમાં છ8-અટ્ટમ આદિ કઠિન તપકરી પોતાના દેહને દુર્બળ કરી નાખનાર અગ્નિશિખ નામના એક તપસ્વી સાધુ હતા. બીજા માત્ર વેષ ધારણ કરનાર, સાધુવેષને લજવનાર એવા અરુણ નામના તેઓ અનુક્રમે વિહાર કરતાં કરતાં ચોમાસાના સમયમાં ચોમાસું રોકાવા માટે વસુભૂતિ શેઠની સમીપના મકાનમાં ઉપરના અને નીચેના ભાગમાં ઉતર્યા. તપસ્વી નીચેના સ્થાનમાં અને બીજા વેષધારી ઉપરના માળ ઉપર ઉતર્યા. તેમાં નીચે ઉતરેલા તપસ્વી મુનિ તપસ્યાના અભિમાનમાં મત્ત પોતાના આત્માને વધારે મહત્ત્વ આપતા. તેમને સહન ન થવારૂપ અશુભ પરિણામ થયા કે, “આ કેવો અધમ પાપી અરુણ સાધુ છે કે, આ પ્રમાણે મારો પરાભવ કરી મારા મસ્તક ઉપરના માળ ઉપરચડી બેઠો છે અને ઉપર રહેલો છે ! આમ દુર્ગતિ આપનાર અધ્યવસાય દરરોજ કરવા લાગ્યો. બીજા અરુણ સાધુને તો લગભગ દરરોજ પશ્ચાત્તાપ અને સંવેગના પરિણામ થતા હતા કે, “આવા તપસ્વી ઉજ્જવલ શીલાંગોના ધારણ કરનાર, સર્વ જગતના જીવો પ્રત્યે વાત્સલ્યભાવ રાખનાર પરમકરુણાના સમુદ્ર સરખા દર્શન માત્રથી લોકોનાં નેત્રોને પવિત્ર કરનારના ઉપર હું વાસ કરું છું. તેથી ખરેખર હું તેમની આશાતના કરી અધન્ય થયો છું. એક તો મારામાં સાધુના જે સુંદર આચારોહોવા જોઈએ તે નથી, અને વળી આ શ્રમણસિંહ ઉપર સ્થાન કરીને રહેલો છું.” એ પ્રમાણે રહેલા તેઓ પૈકી એકના ભવની વૃદ્ધિ, બીજાએ સંસારને ટૂંકો કરવો અગ્નિશિખે સંસારની વૃદ્ધિ અને અરુણસાધુએ ભવની અલ્પતા કરી, ચાતુર્માસ પૂર્ણ થયા પછી બંનેએ ત્યાંથી વિહાર કર્યો. કોઈક દિવસે કેવલી ભગવંત ત્યાં સમવસર્યા. લોકોએ તેમને આ સાધુમાં વધારે નિર્જરા કોણે કરી ? તેવો પ્રશ્ન કર્યો. કેવલીએ આગળ કહેલો વૃત્તાન્ત જણાવ્યો. કે, એકને ભાવવૃદ્ધિ અને બીજાએ સંસાર ટૂંકો કર્યો, તે લક્ષણ જવાબ આપ્યો. (૪૮૬ થી ૪૮૮).
હવે આગમિક ઉદાહરણ કહે છે કોઈક આગમિક જ્ઞાનના જ્ઞાતા સ્વભાવથી જ બુદ્ધિ આદિ ગુણોના પાત્ર હોવાથી ઉત્તમ ગુરુની કૃપાથી સમસ્ત આગમના અભ્યાસી નિર્મલ ગચ્છનું નાયકપણું અનુભવતા હતા, પરંતુ ઋદ્ધિ-રસ-શાતા ગારવમાં પરાધીન થઈ ગયા હતા.
હવે તે આચાર્યના ગચ્છમાં એક નાની વયના સાધુ હતા, તે પ્રમાર્જન, પડિલેહણા, જયણા વેગરે સાધુની સુંદર ક્રિયા કરનાર હોવાથી સમગ્ર બુદ્ધિશાળીના માનસને સંતોષ પમાડનારા હતા. વળી વ્યાકરણ, તર્ક, ગણિત, જ્યોતિષ, સ્વસમય અને પરસમયના શાસ્ત્રોના એવા જાણકાર હતા કે, તે સમયના વિદ્વાનોમાં શિરોમણિભાવને સૂચવતા હતા. તેવા પ્રકારની કર્મની લુઘતાથી જ્ઞાન અને ક્રિયા બંને સાથે તેને વર્યા હતા. ત્યાર પછી લોકોને તેના ગુણો પ્રત્યે આદરભાવ વધ્યો અને ગુરુની પૂજાની ઉપેક્ષા કરી, તે નાના સાધુ પ્રત્યે વન્દન, પૂજન, ગુણગ્રહણ, વસ્ત્ર, પાત્રાદિ પ્રતિલાભના રૂપ બહુમાન વૃદ્ધિ પામ્યું. આ વિષયમાં કહેવાય છે કે - “શુદ્ધ ઉજ્જવલ આચારવાળા નાના હોય, તો પણ પ્રસિદ્ધિ પામે
