Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૮૯
(ચેત્યદ્રવ્યનો ઉપયોગ કરનાર) ૪૦૩ થી ૪૧૨ અહિં સંકાશ નામનો શ્રાવક સ્વભાવથી જ ભવ વૈરાગ્યવાળો શાસ્ત્રાનુસાર શ્રાવકના આચાર પ્રમાણે વર્તન કરનારા ગંધિલાતી, નામની નગરીમાં રહેતો હતો. ત્યાં “શક્રાવતાર' નામના જિનચૈત્યને વિષે સુંદર સાર-સંભાળ ચિંતા કરતો હતો. કોઈક વખત ઘરનાં બીજા કાર્યોમાં રોકાવાના કારણે દેવદ્રવ્યનો પ્રમાદ, અજ્ઞાન, સંશય, વિપર્યાસ વગેરેથી ઉપયોગ કર્યો. તેના આલોચન, પ્રતિક્રમણ કર્યા વગરનો તે મરણ પામ્યો. ત્યાર પછી સંસારમાં ભૂખ, તરસ વગેરે દુઃખથી પરાભવ પામતાં તેણે સંખ્યાતા ભવો સુધી ભવોમાં પરિભ્રમણ કર્યું. તે ભવોમાં શસ્ત્ર આદિકથી ઘાત થવો, પીઠ, ગળા ઉપર ભાર ભરીને વહન કરવો, ટાઢ-તડકામાં તિર્યંચ ગતિમાં ભાર વહન કરી ભૂખ્યા-તરણ્યા ચાલવું પડે, વૃંદાવું પડે એ પ્રમાણે અનેક વેદનાઓ સહન કરી. તથા દરિદ્રકુલમાં ઉત્પન્ન થવું, અનેક વખતલોકો તરફનો તિરસ્કાર, કારણ કે, વગર કારણે ઘણા લોકો તેનો અવર્ણવાદ બોલે, મનુષ્યોમાં ઉત્પન્ન થવા છતાં પુત્ર, સ્ત્રી આદિક તરફથી પરાભવ, તિરસ્કાર મેળવીને પછી તગરા નગરીમાં ધનવાન શેઠનો પુત્ર થયો.
સંકાશના ભવમાં ચૈત્યદ્રવ્યનો ઉપયોગ કર્યો હતો, તે કાળે ઉપાર્જન કરેલા કર્મનો અલ્પ અંશ હજુ ભોગવાનો બાકી રહેલો હતો. હજુ લાભાન્તરાય કર્મનો છેલ્લો અંશ ભોગવવાનો બાકી હતો, ત્યારે પણ દરિદ્રતા, મનોવાંછિતની અપ્રાપ્તિ વારંવાર થયા કરતી હતી. એટલે મનમાં ચિત્તનો ઉગ કાયમ રહેતો હતો.
કોઈક સમયે કેવલી ભગવંતનો યોગ થતાં પૂછયું કે, “હે ભગવંત ! મેં ભવાંતરમાં એવું શું કર્મ ઉપાર્જન કરેલું છે કે, જેથી મારા કોઈ મનોરથ પૂરાતા નથી.” એટલે સંકાશના ભવથી માંડી અત્યાર સુધીના ભવોના વૃત્તાન્તનું કથન કર્યું. શુલ્લક જીવની જેમ બોધિ તથા વૈરાગ્ય પામ્યો. પૂછયું કે, “અહિ હવે ચૈત્યદ્રવ્યનો કરેલો વપરાશ, તેનો થયેલો અપરાધ, તે વિષયમાં અત્યારે મારે શું કરવું ઉચિત છે ?' કેવલીએ કહ્યું કે - “ચૈત્યદ્રવ્યની વૃદ્ધિ, જિનભવન, જિનબિંબ, રથયાત્રાદિ, સ્નાત્ર-મહોત્સવ વગેરેના કારણભૂત સુવર્ણાદિકની વૃદ્ધિ કરવી ઉચિત છે. ત્યાર પછી માત્ર પોતાની ખોરાકી અને જરૂરી વસ્ત્રો સિવાય મારી ઉપજ જે થાય, તે સર્વ ચૈત્યદ્રવ્ય જાણવું, એવા પ્રકારનો અભિગ્રહ આ જીવન સુધીનો ગ્રહણ કર્યો. ત્યાર પછીની શુભ પ્રવૃત્તિથી પૂર્વે જણાવેલા અભિગ્રહ-લક્ષણ ભાવની પ્રવૃત્તિથી આગળનું કિલષ્ટ કર્મ ક્ષય પામ્યું. એટલે ધન-ધાન્યાદિ રૂપ લાભ-પ્રાપ્તિ થવા લાગી આગળ કહ્યા પ્રમાણેનો અભિગ્રહ નિશ્ચલતાથી પાલન કરતો હતો. ધનની મૂછનો ત્યાગ કરેલો હતો. લાંબા કાળે પુષ્કળ દ્રવ્ય એકઠું થયું એટલે જેમાં બીજાના દ્રવ્યની સહાયતા વગર તે જ તગરા નગરીમાં ચૈત્યમંદિર કરાવ્યું.
તે જિનમંદિરમાં હંમેશાં સ્વચ્છતા રાખવી, સાર-સંભાળ કરવી. જેમાં પોતાનો અંગતકોઈ પણ ઉપયોગ કર્યા સિવાય, તેમ જ થુંકવું, મળ-મૂત્ર વિસર્જન, તાબૂલ ખાવું, નાસિકા-કાનનો મેલ કાઢવો. સ્ત્રીકથા, ભોજનકથા, ચોર દેશ વગેરેના વૃત્તાન્તની કથાઓ
