Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૯૩
કહેવાય, ત્રણ કુલોનો સમાન સામાચારી વાળો સમુદાય, તે ગણ કહેવાય. એટલે જેઓને પરસ્પર સાપેક્ષભાવથી સાથે આહાર,વંદનાદિક વ્યવહાર હોય. સાધુ, સાધ્વી, શ્રાવક અને શ્રાવિકાનો સમુદાય પ્રભુની આજ્ઞાને અનુસરનારો હોય, તે સંઘ કહેવાય (૪૧૯).
શંકા કરી કે, ચૈત્યદ્રવ્ય-રક્ષાદિ પરિણામ એક આકારવાળા હોવા છતાં પ્રત્યેક બુદ્ધ વગેરેમાં ફલભેદ કેમ પડ્યો ? તે કહે છે –
કોમળ, મધ્યમ, તીવ્ર અથવા જઘન્ય, મધ્યમ અને તીવ્ર એવા શુભ પરિણામના ભેદોથી પ્રત્યેક બુદ્ધિ; ગણધર, તીર્થંકર વગેરેમાંથી કોઈપણ પદ પામીને દેવો, અસુરો અને માનવોથી પૂજા પામેલો એવો જીવ સમગ્ર કર્મનો ક્ષય કરીને સિદ્ધિ પામે છે. (૪૨૦)
શીતલવિહારી દેવનું દૃષ્ટાંત હવે શીતલવિહારી દેવનું ઉદાહરણ આઠ ગાથાથી કહે છે –
૪૨૧ થી ૪૨૮ - પ્રબળ ચારિત્રમોહનીય કર્મના ઉદયવાળા, સાધુ-સામાચારી બરાબર ન પાળતા હોવાથી શીતલ (શિથિલ)વિહારી, મૂલ અને ઉત્તરગુણના અતિચાર-દોષ તરફ ઉપેક્ષાવૃત્તિવાળા હોવાથી પાપનો ભય ન રાખનારા એવા “દેવ” નામના એક સાધુ હતા. આ અપરાધના કારણે મૃત્યુ પામી તે સંસારની ગતિઓમાં ભ્રમણ કરતા હતા. કહેલા શીતલ(શિથિલ) વિહારથી ભગવાનના શાસનની લઘુતા-આશાતના નક્કી થાય છે. એ જ વાત વિચારતા કહે છે કે - તેવાં તેવાં પ્રમાદસ્થાનો પામેલા સાધુને દેખીને તેવા પ્રકારના લોકો એમ વિચારે છે કે – “નક્કી તેમના શાસ્ત્રકારોએ આવો અસંયમ રૂપ વ્યવહાર શાસ્ત્રમાં નિરૂપણ કર્યો હશે. એ પ્રમાણે મનમાં વિચારતા જિનેશ્વર ભગવંત વિષે અતિશય અવજ્ઞા કરનારો થાય છે અને તેવાં તેવાં આશાતના-પદો આચરે છે. આ કારણે શીતલ (શિથિલ) વિહારી સાધુ પોતે જ આજ્ઞા-ઉલ્લંઘનના કારણે નક્કી ભગવંતની આશાતના કરનારો થાય છે. તેકારણે પરિણામ વગરના અનંતાકાળ પ્રમાણ શારીરિક, માનસિક પીડાથી પરાભવ પામતો સંસારમાં કલેશ અનુભવતો રખડે છે.
- ચાર વર્ણયુક્ત શ્રીશ્રમણ-પ્રધાન સંઘની ઉત્પત્તિમાં કારણભૂત એવા ઋષભાદિક તીર્થંકરવિશેષો વસ્તુતત્ત્વના સ્વરૂપને જે યથાર્થપણે કહે, તે પ્રવચન-સંઘ, દ્વાદશાંગ શ્રુતજ્ઞાન, આચાર્ય-યુગપ્રધાન, તીર્થકરના મુખ્ય શિષ્યરૂપ ગણધર વૈક્રિય વાદ ચારણાદિ લબ્ધિવાળા એવા મહાપુરુષોના દોષો કથન કરવા, તેમના પ્રત્યે અનુચિત આચરણ કરવું, અવજ્ઞા-સ્થાન પમાડવા, ઈત્યાદિક આશાતના કરનાર અનંતસંસારી થાય છે શાથી ? તો કે સમ્યક્ત્વાદિ ગુણોનો ઘાત કરનાર, મિથ્યાત્વાદિ પાપકર્મોને ઉપાર્જન કરી સન્માર્ગથી અતિશયદૂર થયેલા આચારોનું સેવન કરવાથી (૪૨૩) ચાલુ અધિકાર સાથે આ સંબંધ જોડતા કહે છે કે –
શીતલ(શિથિલ)-વિહારીપણાથી ઉપાર્જન કરેલા કર્મોદયથી તે દેવ નામનો સાધુ, હલકા કુલ-જાતિમાં શારીરિક દુઃખો,પારકા ઘરે દાસપણે કાર્ય કરવારૂપ દુઃખ અનુભવતો હતો. તથા કાયાથી ક્રિયાઓ કરે, વચન બોલે, મનોરથ કરે, તે સર્વ તેના નિષ્ફળ જતા હતા. તેવા
