Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
મનવાળા એવા પૂર્વાચાર્યો એ આ વિષયમાં શુદ્ધ સમજાવેલું છે. (૪૧૩)
કહેલી વાત સ્પષ્ટ સમજાવે છે
-
चेइअदव्वं साहारणं च, जो दुहति मोहियमतीओ ।
धम्मं व सो न याणाति, अहवा बद्धाउओ पुव्वि ॥ ४१४ ॥
-
–
૪૧૪ ચૈત્ય-દેરાસર - જિનમંદિરમાં ઉપયોગી ધન-ધાન્યાદિક, કાષ્ઠ-પાષાણાદિક, ચૈત્યદ્રવ્ય તથા સાધારણદ્રવ્ય-તેવા પ્રકારના સંકટસમયમાં બીજું દ્રવ્ય ન હોય, તેવા સમયમાં જિનભવન, જિનબિંબ, જિનાગમ, ચતુર્વિધ સંઘરૂપ સાત ક્ષેત્ર સંબંધી ધર્મકૃત્યો સીદાતાં હોય, ત્યાંરે જે તેને સહાયરૂપ થાય, તેવા દેવદ્રવ્યકે સાધારણ દ્રવ્યનો લોભની અધિકતાથી જે મોહિતમતિવાળો બની તે દ્રવ્યનો દ્રોહ કરે વિનાશ કરે, તે કાં તો જિનપ્રણીત ધર્મ જાણતો નથી, એમ કહીને તેને મિથ્યાદષ્ટિ જણાવ્યો, અથવા તો કંઈક ધર્મ જાણતો હોય,તો પણ ચૈત્યદ્રવ્યાદિની ચિંતાકરવાના કાળ પહેલાં તેણે નરકાદિક દુર્ગતિનું આયુષ્ય બાંધેલું હોવું જોઇએ. (૪૧૪) તથા
चेइयदव्वविणासे, तदव्वविणासणे दुविहमए ।
साहू उवेक्खाम्णो, अनंतसंसारिओ भणिओ ॥ ४१६ ॥
૨૯૧
૪૧૫ - ક્ષેત્ર, સુવર્ણ,ગામ, વન, ઘર વગેરે તે સમયે ઉપયોગી થતું હોય, તેવા ચૈત્યદ્રવ્ય-દેવદ્રવ્યનો તેની વ્યવસ્થા કરનારાઓ દ્વારા અગર પોતાની મેળે તે દ્રવ્યનો વિનાશ થતોહોય, અથવા બીજાઓ ચૈત્યદ્રવ્યને લૂંટી જતા હોય, તો આગળ કહેવાશે, તેવા બંને પ્રકારના ચૈત્યદ્રવ્યની સર્વસાવદ્યના વ્યાપારથી વિમુખ થયેલા સાધુઓ ઉપેક્ષા કરે-તેનું રક્ષણ ન કરે, તો અનંતસંસારી થાય છે. સર્વજ્ઞની આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન કરવાના કારણે. પંચકલ્પભાષ્યમાંકહેલું છે કે - “ખેતર, સુવર્ણાદિક, ગ્રામ, ગાયો વગેરે જે ચૈત્યોનાં હોય, તેની સાર-સંભાળ રાખવાની પ્રેરણા ન આપે, તો સાધુને ત્રિકરણ શુદ્ધિ કેવી રીતે થાય ? આ વિષયમાં જો કોઈ દેવદ્રવ્યના રક્ષણમાં, નાશ થતું બચાવવામાં ચારિત્રવાળા કે ગૃહસ્થ શ્રાવકહોય તેવા ચતુર્વિધ શ્રીસંઘે પોતાના સર્વ સામર્થ્યથી તેના૨ક્ષણ કાર્યમાં લાગી જવું - આ કાર્ય બંને માટે સામાન્ય ગણેલું છે.” (૪૧૫)
ચૈત્યદ્રવ્ય - વિનાશ બે પ્રકારે જણાવ્યો, તે બે પ્રકાર કહે છે
-
૪૧૬ - ચૈત્ય-જિનમંદિર નિર્માણપણ કરવા માટે ઉચિત ઇંટ, પાષાણ, કાષ્ઠ આદિ તે યોગ્ય ચૈત્યદ્રવ્ય, બીજું અતીત-ભૂતકાળના ભાવને પામેલ જિનંદિર નિર્માણ કરવાની અપેક્ષાએ બીજી વખત કામ લાગી શકે,તેવીરીતે જુના ચૈત્યમાંથી જુદું પાડેલું. મૂલ અને ઉત્તરભાવથી બે પ્રકારો તેમાં સ્તંભ, કુંભિકા, પાટિયાં યોગ્ય કાષ્ઠદલ તે મૂળભાવ પામેલું દ્રવ્ય ગણાય,પીઠ વગેરે ઉપ૨માં ઢાંકણરૂપે જે કાષ્ઠ આદિ હોય, તે ઉત્તરભાવ. આ પ્રમાણે વિનાશનીય ચૈત્યદ્રવ્યના બે પ્રકારો. હવે વિનાશકના બે ભેદો કહે છે. સ્વપક્ષ અને પરપક્ષ વગેરે, સાધુશ્રાવક સ્વપક્ષ, મિથ્યાદૃષ્ટિ લક્ષણ ચૈત્યદ્રવ્યનો વિનાશ કરનાર પરપક્ષ વગેરે, સાધુ-શ્રાવક સ્વપક્ષ, મિથ્યાર્દષ્ટિ લક્ષણ ચૈત્યદ્રવ્યનો વિનાશ કરનાર પર૫ક્ષ, આદિશબ્દથી મિથ્યાર્દષ્ટિના
