Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૬૩
રાજ્યનીતિઓનું યથાવસરે યથાર્થ પાલન કરનાર, સમગ્ર રાજ્યકાર્યો કરવામાં હંમેશાં સાવધાન, તેવા તેવા ચરિત્રમાં આશ્ચર્ય કરાવનાર, તેના વંશની વૃદ્ધિ કરવાનાં મૂળ સમાન, સર્વ શત્રુઓના વૈરી સરખા, પ્રજાનાં દુઃખ જાણવાં અને તેનાં નિવારણ કરવાના કાર્યોમાં આંખ સમાન, પિતાની જેમ પ્રજાલોકોનો હિતચિંતક, સામંતાદિ લોકોને બહુમાન્ય એવો જ્ઞાનગર્ભ નામનો મંત્રી હતો. નિરંતર રાજપ્રસાદ મેળવનાર, સર્વ અર્થથી પરિપૂર્ણ, ઘણા ઉત્તમ વિસ્તારવાળા સુશીલ કુલવાળો,સમગ્ર અનુચિત વર્તનનો ત્યાગ કરનાર, રાજાના સમાન ચિત્તને અનુસરનારો તે સમય પસાર કરી રહેલો હતો. ત્યારે કોઈક સમયે પોતપોતાના યોગ્ય સ્થાપનમાં જયારે રાજપરિવાર સભામાં બેઠેલો હતો અને ઇન્દ્રની જેમ રાજા સભામાં બેઠેલા હતા, ત્યારે પૃથ્વી પર મસ્તક સ્પર્શ કરે તેવી રીતે દ્વારપાળે રાજાને પ્રણામ કરીને વિનંતિ કરી કે, “હે સ્વામી ! કોઈક બહારથી આવેલો એક નિમિત્તિયો આપનાં દર્શનની ઉત્કંઠાવાળો દરવાજે ઉભો છે'રાજાની અનુજ્ઞા મળી, એટલે તેને પ્રવેશ કરાવ્યો. ઉચિત શિષ્ટાચાર જાળવી સામે બેસાડ્યો. ત્યારે પછી કૌતુક-સહિત રાજાએ તેના જ્ઞાનની જાણકારી માટે સુખાસન પર બેઠેલા તેને પૂછયું કે - “થોડા દિવસની અંદર કોને અપૂર્વસુખ તે દુઃખ થશે ? તો અષ્ટાંગ નિમિત્તશાસ્ત્ર જાણનાર તે નિમિત્તિયાએ કહ્યું કે, “હે સ્વામી ! મને પ્રશ્ન કર્યો, તો હું શાસ્ત્રમાં કહેલો અર્થકહીશ, તો આપે મને દોષ ન દેવો. કારણકે, હું મારી સ્વચ્છંદ બુદ્ધિથી અર્થ કથન કરનારો નથી. જે આપના મંત્રીઓની પંક્તિમાં શિરોમણિભાવને પામેલા છે, તેના પોતાના કુળમાં અતિભયંકર મારી ઉત્પન્ન થવાની છે.
રાજા - કેટલા કાળની અંદર તે થશે, તેનો તમે નિશ્ચય કર્યો છે ? નિમિત્તિયો - વરસ નહિ, મહિનાઓ નહિ, પરંતુ આ પખવાડિયામાં જ.
આ સાંભળતાં જ વજનો આઘાત લાગ્યો હોય, તેમ ક્ષણવારમાં આખી સભા દુઃખી અને મૌન બની ગઈ, ત્યારે મંત્રી એકદમ તે સભા-પ્રદેશમાંથી કોઈ ન જાણે તેવી રીતે ખૂબ જ ધીરજ રાખી નીકળી ગયો અને વસ્ત્ર, પુષ્પ, શ્રેષ્ઠ ભોજન આદિ દાનપૂર્વક તેનો ગૌરવવાળો સત્કાર કરી નિમિત્તિયાને પોતાના ઘરમાં એકાંત સ્થલમાં બેસાડીને આદરપૂર્વક વાતચીત કરી સંતોષ પમાડ્યો અને પછી પૂછયું કે, “આ મારી કોનાથી શરુ થશે ?” તો કે, “મોટા પુત્રથી” તે વાતની પ્રતીતિ-વિશ્વાસ કેવી રીતે રાખવો કે, નક્કી આ મારા ઘરેથી જ , મારા કુળથી જ થશે ?
નિમિત્તિયો-અમુક દિવસે રાત્રે તમોને અશુભ સ્વપ્ન આવશે.
આ પ્રમાણે કાર્યનો સાર જેણે જાણી લીધો છે, એવા તે મંત્રીએ અતિઆદરથી નિમિતિયાની પૂજા કરી અને કહ્યું કે, “કોઈ પ્રકારે સર્વથા આ વાત કોઈ પાસે પ્રકાશિત ન કરવી.” પોતાના સ્થાને આવીને તેના બીજા દિવસે સ્વપ્ન દેખ્યું કે, અતિશય ગાઢ અંધકારસમૂહ સમાન શ્યામ ધૂમાડાના ગોટે ગોટા પોતાના મહેલની ચારે બાજુ રહેલા દેખ્યા. એટલે મંત્રીને ખાત્રી થઈ, એટલે મોટાપુત્રને કહ્યું કે, “તારા જન્મકાલના મળતા જયોતિષીઓએ સારી રીતે સમજાવેલ, તે પ્રલય તારાથી જ અત્યારે દેખાય છે, તો હાલ એક પક્ષ સુધી ઘણી જ શુદ્ધ
- શો
?
