Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
જઈને બોલવાલાગ્યોકે - “એક બીજાના વિયોગવાળી આપણી આ છઠ્ઠી જાતિ છે. એ સાંભળતાં જ મૂછ પામવાથી વિકરાલ નેત્રવાળોરાજા એકદમ ભૂમિ ઉપર ઢળી પડ્યો. રાજા આની પાસેથી સાંભળીને તરત મૂછ પામ્યા છે. તેથી આ કામ આનું છે-એમ ધારી તેને મારવા લાગ્યા, ત્યારે તેના પરિવારે કહ્યું કે, આ પદો તો સાધુ પાસેથી મળેલાં છે. રાજા સભાન બન્યો અને ઉત્તરાર્ધનો અર્થ વિચારવા લાગ્યો. પૂછ્યું કે, “તે સાધુ ક્યાં છે ?' હે દેવ! તેઓ તો મારા ઉદ્યાનમાં છે. રાજા પોતાની સર્વ ઋદ્ધિ સહિત તેમનાં દર્શન કરવા આવ્યા અને સૂર્યને દેખવાથી જેમ કમલવન વિકસિત થાય, તેમ વિકસ્વર મુખવાળો થયો. વંદન કરી નીચે બેઠો. શરુઆતનો સર્વ વૃત્તાન્ત કહ્યો, ત્યાર પછી રાજાએ કહ્યું કે, “આ સર્વ રાજય સાથે ભોગવીએ આવા પ્રકારની મહારાજ્ય સંપત્તિ મળી છે, તો તેના ભોગકાલમાં આ સાધુપણાની ક્રિયા દુષ્કર કરવી, તે તો કરેલો ધર્મ નિષ્ફલ કરવા જેવો ગણાય.” તે સમયે પ્રત્યુત્તર આપતા મુનિએ “આ રાજયાદિ ભોગવવાનું છેવટનું ફલ નરકાદિક દુર્ગતિમાં પારાવાર દુઃખ સહન કરવા લક્ષણ જણાવ્યું અને “વિષયો વિષની ઉપમવાળા છે.” તેવી વિષય ભોગોની નિંદા કરી- “કામ-ભોગો એ શરીરમાં રહેલા શલ્ય સરખા છે, કામભોગો ઝેર સમાન છે, સર્પ સરખા ભયંકર છે, કામભોગોની ઈચ્છા કરનારા વગર ઇચ્છાએ બળાત્કારથી નરકાદિક દુર્ગતિમાં જાય છે. આ ગીત એ વિલાપ સમાન છે, નાટકો એ વિડંબના સરખા છે, આભૂષણો ભારરૂપ છે. સર્વે કામભોગો દુઃખના છેડાવાળા છે, ઉપમાગર્ભવાળી વિવિધ પ્રકારની દેશનાથી ચક્રવર્તીને કંઈક વૈરાગ્ય પ્રાપ્ત કરાવ્યો, ત્યારે તે કહેવા લાગ્યોકે - હે મુનિવર ! તમે જે કહ્યું કે, આ ભોગોનો સંગ કરવાથી દુર્ગતિ થાય છે, તે વાત હું સમજી શકું છું, પરંતુ અમારા સરખાથી આ જિતવા ઘણા દુર્જયું છે.
મુનિ - જો આ ભોગો છોડવા અશક્ત છે, તો હે રાજન્ ! પાપકર્મો ન ઉપાર્જન કર. ધર્મમાં રહેલો સર્વ પ્રજાની અનુકંપા કરનારો થાય છે અને તેમ કરીશ, તો તું દેવ થઈશ. તને હજુ ભોગો છોડવાની બુદ્ધિ થતી નથી, આરંભ-પરિગ્રહોમાં ગાઢ આસક્તિવાળો થયો છે. ખરેખરતારી પાસે આટલું કહ્યું-ઉપદેશ આપ્યોતે ફોગટ ગયો. રાજન્ ! તેં આમંત્રણ કરી લાવ્યો, તો હવે હું અહીંથી જાઉં છું.” (૧૦૦) પંચાલના રાજા બ્રહ્મદત્ત ચક્રવર્તીએ તે સાધુનાં વચનને સાંભળીને તેનો અમલ ન કર્યો અને અનુત્તર નરકગતિમાં પ્રવેશ કર્યો.
મહર્ષિ ચિત્રમુનિ તોકામભોગોથી વિરક્ત બની ઉત્તમ ચારિત્ર-તપની આરાધના કરી અનુત્તર સંયમ પાલન કરી, અનુત્તર સિદ્ધિગતિમાંગયા. જે અહિ બીજા બ્રહ્મદત્તે તે નિયાણાથીચીકણાં કર્મો ઉપાર્જન કરી, મિથ્યાત્વ અને ચારિત્રમોહનીય કર્મ બાંધીને તેનાં કારણે દુઃખના માર્ગમાં પ્રવેશ કર્યો. (૧૪) (૩૫૭)
ઉપસંહાર કરતા કહે છે –
૩૫૮ - દૈવ અને પુરુષકારનું સ્વરૂપ વર્ણવવા સ્વરૂપ આ આજ્ઞા માહાભ્યના વર્ણનથી હવે સર્યું. બુદ્ધિધન આત્મા હંમેશા કહેલા સ્વરૂપવાળા આજ્ઞાયોગથી સમ્યકત્વાદિક સ્વીકાર લક્ષણ ધર્મસ્થાનકોમાં પ્રવૃત્તિકરનારો થાય. તેમાં હેતુ જણાવે છે કે - શુદ્ધ આજ્ઞાનુસારી ધર્માનુષ્ઠાન અલ્પ પણ કરવામાં આવે, તો આગળના દેશવિરતિ આદિ ધર્મસ્થાનકોમાં વૃદ્ધિ
