Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૭૧
અને પ્રથમ પડાવ નાખ્યો, એટલામાં તેના ભાગ્યયોગે ક્ષણવારમાં મહાનિધિ પ્રાપ્ત થયો. તે ગ્રહણ કરીને ઘરે આવ્યો. ત્યાર પછી તેનાં ઉચિત કાર્યો કરવામાં લાગી ગયો. બીજો વિક્રમસાર તો સમુદ્રમાં મુસાફરી કરી ધનોપાર્જન કરી કેટલાક કાળ સુધી જીવને હોડમાં મૂકીને પોતાના ઘરે પાછો ફર્યો અને પોતાના ધનને ઉચિત ક્રિયામાં વાપરવા લાગી ગયો. નગરમાં એવી વાત વહેતી થઈ કે, ‘એક પુણ્યશાળી પુરુષ સમગ્ર મનોવાંછિત લક્ષ્મી-સમૃદ્ધિ મેળવી સુખી થયો છે, વળી બીજો પુરુષ ભયંકર સમુદ્રની લાંબી મુસાફરી કરી, અઢળક ધન-સમૃદ્ધિ પ્રાપ્ત કરીને પોતાના બંધુઓમાં અતિગાઢ સ્નેહવાળો બની તેમની સાથે ભોગો ભોગવે છે. આ બેની અંદર પહેલો સજ્જડ અસ્ખલિત ભાગ્યશાળી છે અને બીજો પણ તેવો સજ્જડ પુરુષાર્થવાળો છે.રાજાના કાને આ વાત આવી, એટલે કૌતુકથી તેણે પણ તેમને રાજસભામાં બોલાવ્યા અને પૂછ્યું કે, ‘આ લોકપ્રવાદ સાચો છે કે ફેરફાર છે ?' પ્રત્યુત્તર મળ્યો કે, ‘હે દેવ ! ઘણે ભાગે લોકપ્રવાદ ખોટો હોતો નથી.કારણ કે, અતિગુપ્ત કાર્ય પણ એકદમ પ્રકાશમાં આવતાં વાર લાગતી નથી. રાજાને પોતાને આ વિષયની ખાત્રી કરવા ઇચ્છા થઈ, એટલે પ્રથમને એકલાને પોતાને ત્યાં ભોજન કરવા માટે આમંત્ર્યો.
રસવતી બનાવનારા રસોઈયાને રાજાએ કહ્યું કે, આજે તમારે રસવતી તૈયા૨ ન કરવી. કારણ કે, આજે તો તેના પુણ્યયોગથી ભોજન કરવું છે. જ્યારે ભોજન સમય થયો, એટલે દેવીએ એક વૃદ્ધપુરુષને રાજાપાસે વિનંતિ કરવા મોકલ્યો કે, આજે તમારે દેવીને ત્યાં ભોજન કરવા પધારવું. શા માટે ? તો કે આજે હમણાં જ જમાઈ તેમના નગરથી આવેલા છે અને તેને માટે સૂપ-ઓદનાદિક સર્વ ભોજન સામગ્રીઓ તૈયાર કરી છે. હે દેવ ! આપ પધારશો, એટલે તેની સાથે ભોજન કરતાં તે સૌભાગ્ય મેળવશે.’ તો અતિ સ્વસ્થતાથીદરેકે ભોજન કર્યું. બીજાને પછીના દિવસે નિમંત્ર્યો અને સર્વ રસોયાને કહ્યુ કે, આજે સર્વ પ્રકારની રસવતીઓ તૈયાર કરજો.' તેઓએ પણ આદરથી જલ્દી રસોઈ તૈયાર કરી. ભોજનસમયે દરેક ભાણા ઉપર આવીને બેસી ગયા. ભાણામાં ભોજન પીરસાવવાનું શરું થયું, તે સમયે રાજકન્યાનો આમલક પ્રમાણ મોટા મોતીનો અઢાર સેવાળો હાર વગર-નિમિત્તે તૂટી ગયો. દીનવદનવાળી રુદન કરતી તે રાજકન્યા તરત પિતા પાસે આવીને કહેવા લાગી કે - ‘પહેલાં હમણાં જ આ હાર પરોવી આપો, તે સિવાય હું ભોજન નહિં કરીશ' એમ કહ્યું, એટલે જેટલામાં રાજા જ્યાં વિક્રમસારના મુખ તરફ નજર કરે છે, તેટલામાં ભોજનકાર્યનો ત્યાગ કરી તેના પર લક્ષ્ય આપી નવા સૂતરના તંતુઓ તૈયારકરી ક્ષણવારમાં હાર પરોવી આપ્યો. ત્યાર પછી બંનેએ યથાસ્થિતિ વિધિથી સુખપૂર્વક ભોજન કર્યું. રાજાએ વિચાર્યુ કે, ‘જનપ્રવાદ એ સાચો જ નીવડ્યો.' (૨૮) (ગ્રન્થાગ્ર ૭૦૦૦)
હવે સંગ્રહગાથા અક્ષરાર્થ કહે છે ‘ અહીં દૈવ અને પુરુષાર્થના ગુણોમાં પ્રધાન ભાવમાં પુણ્યસાર અને વિક્રમસાર નામના બે વણિકપુત્રો હતા. નિધિ પ્રાપ્ત થયો અને સમુદ્રત૨ણ દ્વારા ધન મેળવ્યું, એ પ્રમાણે બંને સુખી થયા, તેમ જ વગર કલેશે સુખવાળા થયા, તેમાં પ્રથમ દૈવ-ભાગ્યની પ્રધાનતાવાળો દીન -અનાથાદિને દાન અને પોતે કુટુંબ-સહિત વસ્ર, તામ્બૂલ
