Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૨૩૭
એવા ભિન્નગ્રંથિવાળા સમ્યગદષ્ટિને નક્કી થાય છે. વળી તે કેવા પ્રકારની ? તો કે, પ્રથમ, સંવેગ, નિર્વેદ, અનુકંપા અને આસ્તિક્યરૂપ મોક્ષના કારણના સદૂભાવવાળી હોવાથી તે નિર્વાણને પ્રાપ્ત કરાવનારી ભાવાજ્ઞા સમજવી. (૨૫૯)
(ભાવાજ્ઞાનું સ્વરૂપ) આ ભાવાણામાં તે જે કરે છે, તે કહે છે –
૨૬૦ - આ ભાવજ્ઞા હોય, એટલે જીવ પોતાનું આ લોક અને પરલોક સંબંધી હિત અને કાર્યો કર્યા છે, તેનો વિચાર કરે છે. નીતિ રાખવી, વ્યવહાર સાચવવો ઇત્યાદિ હિત કાર્યોકરે,તેનાથી વિપરીત પારકા દ્રવ્યોનું અપહરણ કરવું, વગેરે અહિત કાર્યોનો ત્યાગ કરે,તે પદાર્થોની યથાર્થ શ્રદ્ધા કરે, વજની સોય કરતાં પણ અતિ તીક્ષ્ણ બુદ્ધિથી તર્કકરવાપૂર્વ યુક્તિવાળી નીતિથી હિતાવહિતની આલોચના કરે, ઘણે ભાગે ધર્મશ્રવણ કરવું, ઈત્યાદિ કાર્યોમાં સારી પ્રવૃત્તિકરનારો થાય. તેમ જ ધર્મ, અર્થરૂપ કાર્યની સાધના ઘણે ભાગે એવી રીતે કરે છે, જેથી તેમાં તે સફળતા મેળવે.” (૨૬૦) કદાચિત કોઈ વખત અસફળતા પણ મેળવે, તેથી અહિ પ્રાયઃશબ્દ મૂકેલો છે. તેના સમાધાનમાં કહે છે કે , કદાચિત્ કોઈકને તેમાં વિપ્ન પણ આવે તે બતાવે છે -
૨૬૧ - ભાવાત્તા પ્રાપ્ત થયા છતાં કોઈ વખત સ્કૂલના પમાડનાર, કોઈક અવશ્ય ભોગવવા લાયક કર્મના વિપાકથી ઇચ્છિત સિદ્ધિ સમ્પાદન કરાવનાર, સુંદર માર્ગમાં પ્રવૃત્તિ કરનારને કાંટો વાગવો, તાવ આવવો, અગર ભૂલાપડવું, તેના સમાન જઘન્ય, મધ્યમ અને ઉત્કૃષ્ટ એવાં વિઘ્નો-પ્રતિબંધો પણ નડતર કરનારા ઉભા થાય,જેમ પાટલિપુત્ર નગરમાં જવા માટે કોઈક પથિકને માર્ગમાં કાંટા વાગવા, માર્ગમા તાવ ચડી આવ્યો, અગર માર્ગ ભૂલી ગયો,તે જેમ માર્ગે ચડેલાને વિપ્નભૂત અંતરાય કરનાર છે, તેમ મોક્ષમાર્ગે ચડેલાને પણ તેવાં વિપ્નો આવી નડતર કરે છે.એમ ધીરપુરષોએ સમજી લેવું. (૨૬૧) તથા -
૨૬૨ - જે નગર-ગામ પહોંચવું હોય તે સુરાજ્ય સુભિક્ષ લોકો યોગક્ષેમ વગેરે કેવા કેવા ગુણવાળા છે ? તેનું જ્ઞાન મેળવીને તેમાં વચ્ચે આવતા કાંટા વગેરે દૂર થાય, એટલે તે મેળવવા લાયક સ્થાને જ પહોંચવાની પ્રવૃત્તિકરે, પણ બીજે ન જાય. તેમ જણાવેલા પથિકની જેમ સિદ્ધિ-લક્ષણ પદાર્થમાં, અજરામરપણું, નિરોગિતા અવૃદ્ધાવસ્થા, અપુનર્જન્મ આદિ ગુણોના જ્ઞાનથી તે જ સ્થળે જવાની પ્રવૃત્તિ કરે, પરંતુ ચારગતિરૂપ દુઃખપૂર્ણ સંસારમાં જવા પ્રવૃત્તિ ન કરે. (૨૬૨).
હવે આગળ કહેલા પ્રતિબંધો - વિપ્નોને આશ્રીને દષ્ટાંતથી કહે છે –
૨૬૩- અહિં મેઘકુમારનું દૃષ્ટાંત પ્રતિબંધ વિષયમાં જણાવે છે, તથા બીજું દહન દેવતાનું, ત્રીજું અહંદત્તનું અનુક્રમે કટકાદિક-પ્રતિબંધમાં જ્ઞાતાધર્મકથા આદિ આગમશાસ્ત્ર-સ્થિતિથી જાણવાં. (૨૬૩) તેમાં પ્રથમ મેઘકુમારનું ઉદાહરણ કહેવાની ઇચ્છાવાળા નવ ગાથાઓ કહે
