Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૪૩
બોલાવ્યો અને કુસુમપુર નગરનું રક્ષણ કરનાર પદ અર્પણ કર્યું. તેણે વિશ્વાસ પમાડેલા ચોરી કરનારા કુટુંબોને ઝેર ભેળવેલાં ભોજન આપીને સમગ્ર કુટુંબો સહિત તેમને મારી નાખ્યા. આખું નગર ચોરી વગરનું કર્યું. ભિક્ષુકપણામાં જે ગામમાં ભિક્ષા મેળવી ન હતી, તે ગામમાં ચાણક્ય પોતાની આજ્ઞા તીક્ષ્ણપણે પ્રવર્તાવવા ઇચ્છતો હતો. ત્યાં આવા પ્રકારની આજ્ઞા આપતો કે, “વાંસના ઝુંડને ફરતી આંબાના વૃક્ષની વાડ કરવી.” આવી આજ્ઞાથી ગામડિયાઓ વિચારવા લાગ્યા કે, “આ કેમ યોગ્ય ગણાય? રાજકુલનો આવો હુકમ હોય નહિ, માટે વાંસ કાપીને આંબાના વૃક્ષને ફરતી વાડ બનાવીએ.” એમ વાડ બનાવી. વિપરીત આજ્ઞા કરનારનો દોષ ઉભો કરીને દરવાજા બંધ કરીને બાળક-વૃદ્ધ સહિત આખું ગામ ચતુર બુદ્ધિવાળા પાપી ચાણક્ય બાળી મૂક્યું. રાજયનો ભંડાર ભરવા માટે જુગાર રમવાના યોગિક પાસાઓથી દરેકને જિતને ઘણું ધન એકઠું કર્યું, તે હકીકત આગળ કહેલી છે. હવે તે વાત જુની થયેલી હોવાથી કોષની વૃદ્ધિ કરવા માટે બીજો ઉપાય ચાણક્ય વિચારવા લાગ્યો. ત્યાર પછી નગરના પ્રધાન પુરુષોને ભોજન-સમારંભમાં બોલાવી ભોજન અને મદિરાપાન કરાવ્યાં. તેઓ જયારે મદિરાપાન કરી મત્ત બની ભાન ગુમાવ્યું. ત્યારે એકદમ નાચ કરવા લાગ્યા, તથા ગીત ગાવા લાગ્યા. તે આ ક્રમે ધ્રુવક કહેવા લાગ્યા. પ્રથમ ચાણક્ય આ પ્રમાણે કહ્યું કે, “મારી પાસે બે ભગવા રંગના વસ્ત્રો છે, સુવર્ણમય કુંડિકા (કમંડલ અને ત્રિદંડ છે, તથા રાજા મારા આધીન છે. આ વાત પર મારું એક હોલક બજાવ.”
ઘણો વેપારી કરી અખૂટ ધન મેળનાર બીજો કોઈ ઈર્ષાળુ ધનિક તેવી જ રીતે નૃત્ય કરવા લાગ્યો અને ગાતો ગાતો એમ બોલવા લાગ્યો કે, “મદોન્મત્ત હાથીના તરત જન્મેલા બાળહાથી એક હજાર યોજન સુધી ચાલે, એને દરેક પગલે લાખ લાખ (તે વખતનું ચલણી નાણું) મૂકું, એટલું ધન મારી પાસે છે, એ વાત ઉપર હોલક વગાડો.” વળી તેનાથી ચડિયાતો કોઈ અતિતીવ્ર ઈર્ષ્યાથી પૂર્ણ ધનપતિ નૃત્ય કરતો અને ગાતો ગાતો પોતાના મનમાં રહેલો ગુપ્ત સદૂભાવ આ પ્રમાણે બોલીને પ્રગટ કરવા લાગ્યો કે, “એક આઢક પ્રમાણ વાવેલા તલમાંથી નવા ઉત્પન્ન થયેલા અનેક સેંકડો પ્રમાણ તલના દરેકે દરેક તલ ઉપર લાખ લાખ પ્રમાણ નાણું ગોઠવાય, તેટલું ધન મારી પાસે છે, તો મારું હોલક બજાવો.” આ આગળ કરેલી ઉદ્યોષણાને સહન ન કરતો બીજો કોઈ નૃત્યારંભ કરી ગીત ગાતાં ગાતાં એમ કહેવા લાગ્યો કે “નવા વર્ષાકાળમાં પર્વતની નદી શીઘ વહેતી હોય, તે નદીનાં પાણી ખાળવા માટે એક દિવસના મંથન કરેલા માખણથી પાળી બંધાય એટલે મારી પાસે ગોધન ગોકુળો છે, આ વાત ઉપર મારું એક હોલક વગાડ.” જાતિવંત ઉત્તમ અશ્વોનો સંગ્રહ કરનાર ઉંચો હુંકાર કરતા કરતા બીજા એક અભિમાની ધનપતિએ નાટ્ય કરતાં અને ગીત ગાતાં એમ ગાયું કે, જાતિવંત અશ્વોના એક દિવસના જન્મેલા (૧૦૦) બાળ અશ્વોના કેશો વડે કરીને આખું આકાશ ઢાંકી દઉં, એટલે મારી પાસે અશ્વધન છે, આ વાત પર મારા નામનું હોલક વગાડ.” ધાન્યથી ભરપૂર કોષ્ઠાગારવાળો અભિમાન પર્વત ઉપર આરૂઢ થયેલ કોઈ ધાન્ય ધનપતિ સારી રીતે નૃત્ય કરતાં ગીત ગાતાં ગાતા એમ બોલવા લાગ્યો કે –મારી પાસેશાલિપ્રસૂતિકા અને ગર્દભિકા નામનાં બે રત્નો છે, તેને જેમ જેમ છેદીએ તેમ તેમ ધાન્ય પાકે છે. આટલું મારી
