Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૯૨
ઉપદેશપદ-અનુવાદ પિતાના ઘરેથી બંધુ વર્ગને બોલાવીને કહ્યું કે, “આ દાણાને જુદી ભૂમિમાં રોપી, પાંત્યારે લણી લેવા અને દરેક દાણા બીજા વરસે ફરી વાવવા. એમ દરેક વર્ષે તેમાં વધારો કર્યા કરવો. જયારે વર્ષાસમય આવ્યો, ત્યારે બંધુવર્ગે પવિત્ર જળ-પૂર્ણ કયારામાં રોપ્યા, તેના રોપા થયા, તેને ફરી ઉખેડી ફરી વાવ્યા, ત્યારે શરદકાળમાં તે ડાંગરનો ૧ પ્રસ્થ (માપ વિશેષ) પ્રમાણ ડાંગર ઉગ્યા. બીજા વર્ષે એક આઢક પ્રમાણ, ત્રીજા વર્ષે ખારી પ્રમાણ ડાંગર નીપજયા. ચોથે વર્ષેકુંભ-પ્રમાણ, પાંચમે વર્ષે હજારો કુંભ પ્રમાણ ડાંગર તૈયાર થયા.પાંચ વર્ષ પૂર્ણથયા પછી આગળ માફક ભોજન માટે સર્વને નિમંત્રણ કરી બોલાવ્યા અને જમાડ્યા પછી દરેક આવેલા સ્નેહીજન સમક્ષ દરેક વધૂઓને બોલાવીનેકહ્યું કે, “આજથી પાંચ વરસ પહેલાં મેં મારા પોતાના હાથે તમને અર્પણ કરેલા પાંચ કલમશાલી ડાંગરના દાણા અને પાછા આપો.” પહેલી ઉજિકા નામની વહુને તો તે પાંચ દાણા યાદ જ આવ્યા અને વિલખી પડેલી ઘરના કોઠારથી લઈને સસરાને આપે છે, ત્યારે પોતાના સોગન પૂર્વક પછયું કે, “આ આપેલા તે જ છે કે, બીજા કણ છે ?” ત્યારે કહ્યું કે, તે નથી. “તો તે ક્યાં ગયા ?” ત્યારે કહ્યું કે, મેં તો પાંચ દાણા કયાં સાચવવા? જરૂર પડશે ત્યારે ઘરના કોઠારમાં પુષ્કળ છે - એમ ધારી કચરામાં ફેંકી દીધા હતા.” (૨૫) બીજી પાસે માગ્યા ત્યારે તેણે કહ્યું કે, “તે તો તે જ વખતે મેં ભક્ષણ કરેલ અને આ તો બીજા છે. ત્રીજીએ રત્નના ડાભડામાંથી ઉજ્જવલ વસ્ત્રમાં રક્ષણ કરી રાખેલા હતા, તેને બહાર કાઢીને તે જ ચોખાના દાણા સમર્પણ કર્યા. હવેચે ચોથી પુત્રવધુ હતી, તેની પાસે માગ્યા, ત્યારે તેણે પ્રત્યુત્તરમાં કહ્યું કે મેં મારા પિતાને ત્યાં પાંચ વરસ સુધી વૃદ્ધિ પમાડી છે અનેતેના કોઠારોનાં મોટા મોટા ઘરો ભરેલા છે. તેના ઓરડાઓની કુંચીઓ પૈકી. આવી આવી રીતે તેનું રક્ષણ કર્યું, ફરી વાવ્યા અને તેનો વધારો કર્યો. “શક્તિ અનુસાર કોઈપણ કાર્ય કર્યું હોય, તો તે કદાપિ નિષ્ફલ થતું નથી.” તો હવે આપ ઘણાં ગાડાં મોકલો, તો તે સર્વ ડાંગર અહિં લાવી શકાશે-માટે આપ પૂરતાં ગાડાં મોકલીને અણાવો.” હવેતે વહુના આચરણના અનુસારે ઘરમાં, કાર્યોમાં વહુઓની યોગ્યતા પ્રમાણે વિવિધ કાર્યોમા તેમની ગોઠવણી કરી. તેમની જ્ઞાતિઓના બંધુ સમક્ષ તેમની સમ્મતિથી પ્રથમ વહુને ઘરના ઢોરાંનું છાણ સાફ કરવાનું, છાણાં થાપવાનું, કચરો બહાર કાઢવાનું કાર્ય સોંપ્યું બીજીને રસોડાનું તથા અનાજ ખાંડવા, દળવા, સાફસૂફ કરવાનું, ત્રીજીને ઘરમાંના સાર પદાર્થોનું રક્ષણ કરવાનું, ચોથી વહુને ઘરના નાયકપણાનું-બીજાઓએ દરેકકાર્ય તેની રજાથી એને પૂછીને દરેકે કરવાનાં આ પ્રમાણે ધનશેઠને ત્યાં કોઈ પણ આજ્ઞા ઉલ્લંઘન કરતા ન હોવાથી તેની બુદ્ધિનો પ્રભાવ સમગ્ર કુટુંબમાં તે કારણે વૃદ્ધિ પામ્યો કે, પોતાની વહુઓને સહુ સહુના અનુરૂપ કાર્યોમાં નિયોજના કરી. શરદના ચંદ્રમંડલ સરખી ઉજ્જવલ કીર્તિ સમગ્ર મહમંડલમાં ઉછલી- તે ધનશેઠની બુદ્ધિનું ફલ સમજવું.
હવે છઠ્ઠાજ્ઞાતાધર્મકથા નામના અંગમાં રોહિણીના ઉદાહરણમાં સુધર્માસ્વામીએ જે કહેલું છે, તે તમે સાંભળો. જેમ ત્યાં ધનશેઠ, તેમ અહિં ગુરમહારાજ, જેમ જ્ઞાતિવર્ગ, તે અહી શ્રમણ સંઘ, જેમ વહુઓ તેમ ભવ્યજીવો, જે ડાંગરના દાણા તે અહિં મહાવ્રતો સમજવાં. જેમ ઉઝિકાએ તે શાલિના દાણા કચરામાં ફેંકી દીધા, તેમ કોઈ જીવ કુકર્મવશ બનીને સમગ્ર
