Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૯૧
૧૭૧ પ્રસ્તુત બુદ્ધિશાળી માનવ સર્વ કાર્યો નિપુણ ઉપાય મેળવીને કાર્યનો આરંભ કરે છે. તેમ જ શકુનાદિ બુદ્ધિ-પૂર્વક જેમાં પોતેપાછો ન પડે-નિષ્કલ ન નીવડે, તેમ લઘુતા ન મેળવે. કહેવાય છેકે - ‘ફળનો વિચાર કર્યા વગર નિષ્ફલ આરંભ કરનારા કયા પરાભવનું સ્થાન પામ્યા વગરના રહ્યા છે ? વિચાર પૂર્વકક્રિયા કરનાર સર્વ લોકમાં ગૌરવસ્થાન પ્રાપ્ત કરનાર થાય છે. આ વિષયમાં રોહિણી નામની પુત્રવધૂથી ઓળખાતા વણિકનું દૃષ્ટાંત કહેવું. (૧૭૧)
દૃષ્ટાંતનો વિચાર કરાય છે -
રોહિણી વઘૂનું દૃષ્ટાંત
૧૭૨ થી ૧૭૯-રાજગૃહ નામના નગરમાં પોતાના વૈભવથી કુબેરને પણ હસનાર પ્રસિદ્ધ ધન નામનો વણિક હતો. લજ્જાલુતા, કુલીનતા, શીલ વગેરે અનેક ગુણના ભૂષણને ધારણકરનારી અને જેનામાં અવગુણો કોઈ નથી,તેથી અતિ શોભાને પામેલી તેની ભાર્યા હતી. તેની સાથે મનોહર વિષય સેવન કરતાં અનુક્રમે (૧) ધનપાલ (૨) ધનદેવ, (૩) ધનગોપ અને ચોથો (૪) ધનરક્ષિત-એ નામના ચાર પુત્રો ઉત્પન્ન થયા. તેઓ માતા-પિતા વગે૨ે વડીલ વર્ગનો વિનય કરવામાં તત્વ૨૨હેતા હતા. તે ચારે પુત્રોને ચાર કુલવધૂઓ હતી. જેમનાં પહેલાનાં નામો તેમનાં પોતાના આચરણનાકારણે લોકોએ બદલાવીને આ પ્રકારનાંગુણાનુસાર રાખેલાં હતા. ૧ ઉજ્જકા, ૨ ભોગવતી, ૩ રક્ષિકા અને ૪ રોહણી પોતાના કુલ-શીલને અનુરૂપ એવા તેઓના દિવસો પસાર થતા હતા. હવે ધનશેઠ વૃદ્ધ થયા. એટલે કુટુંબની ચિતા કરવા લાગ્યા કે, ‘મારા મૃત્યુપછી કઈ વહુ કુટુંબના ભારને વહન કરી શકશે ? માટેઆ ચારે વહુઓની પોતાના કુટુંબ સમક્ષ પરીક્ષા કરવી યોગ્ય છે. કુટુંબીઓની હાજરી વગર કુટુંબ શોભા પામતું નથી. ભોજન કરાવવા લાયક સુંદર મંડપો તૈયાર કરાવ્યા.સુંદર વસ્ત્રાભૂષણ સજાવ્યાં. મિત્ર, જ્ઞાતિ, સ્નેહીવર્ગને આમંત્રણ આપ્યાં. પોતાના ઘણા મનુષ્યનો ભોજન-સ્થાન પર નિમંત્ર્યા વિવિધ પ્રકારની વાનગીઓ પીરસવા પૂર્વકમહાઆદરથી તેઓને જમાડ્યા અને બીજા સત્કાર-સન્માન કરી સુખાસન પર બેસાડ્યા અને ચારે વહુઓને કલમ જાતના ડાંગરના પાંચ પાંચ દાણા આવેલા સર્વ પરોણા સમક્ષ આપ્યા અને સર્વ સમક્ષ ચારે વહુઓને કહ્યું કે, જે સમયે હું આ દાણાઓ પાછા માગું,ત્યારે તમારે જલ્દી પાછા અર્પણ કરવા.' તેઓએ બે હાથની અંજલિ પ્રસારીને, મસ્તક નમાવીને તે દાણાઓ સ્વીકાર્યા. બંધુજનો વગેરે પોતપોતાને સ્થાને ગયા પછી પ્રથમ ઉઝિકા નામની વહુએ તો પાંચે દાણાને ફેંકી દીધા. આ ગમે ત્યારે ગમે ત્યાંથી મેળવવા મુશ્કેલ નથી.જ્યારે માગશે, ત્યારે ગમે તે સ્થાનેથી મેળવીને પિતાજીને પાછા આપીશ, એમાં વિલંબ નહિ કરીશ.' બીજી ભક્ષિકા નામની વધૂએ તેના ઉપરના છોતરાં ફોલીને ખાઈગઈ. ત્રીજી રક્ષિકાએ વિચાર્યું કે, ‘સસરાજીએ આવો મોટો મેળાવડોકરી ગૌરવપૂર્વક ડાંગરના પાંચ દાણા આપ્યા છે, તો કાળજીથી તેનું મારે રક્ષણ કરવું જોઈએ.’ એમ ધારી ઉજ્જવલ સુંદર કિંમતી વસ્ત્રમાં રક્ષિત કરી પોતાના આભૂષણ રાખવાના ડબાનાં રાખ્યા અને ત્રણે કાળ તેની સાર-સંભાળ કરતીહતી.છેલ્લીરોહિણી નામની વધુએ પોતાના
