Book Title: Updeshpad Mahagranth
Author(s): Haribhadrasuri, Munichandrasuri, Hemsagarsuri, Ratnatrayvijay
Publisher: Ranjanvijay Jain Pustakalay
View full book text
________________
૧૯૮
ઉપદેશપદ-અનુવાદ પ્રથમના સાધુને સર્વજ્ઞની આજ્ઞાના ઉપયોગ-રહિત હોવાથી શુદ્ધ નિર્દોષ પિંડ ગ્રહણ કરતાં કરતાં કિલષ્ટ કર્મનો બંધ થયો. બીજા તપસ્વી મુનિએ કુશલતા પૂર્વક દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર આદિનો ઉપયોગ મૂકીને તે અશુદ્ધ ગ્રહણ કર્યો, તો પણ તે કેવલજ્ઞાન ફળ અને નિર્જરા-લાભ કરનાર થયો. માટે જ શાસ્ત્રમાં કહેવું છે કે – “અચિત્તનું ભોજન કરનાર હોય પરંતુ આધાકર્મ આહારને ટાળવા પ્રયત્ન ન કરે, તો તેને કર્મબંધ કરનારો કહેલો છે. અને શુદ્ધ આહારની ગવેષણા કરતો કદાચ આધાકર્મનું ભોજન કરે તો પણ તેને શુદ્ધ ગણેલો છે.” માટે આગમને વિષે શ્રવણ ઇચ્છા, શ્રવણ તેમ જ ભણવું વગેરે રૂપ પ્રયત્ન કરવો. સર્વ મોક્ષના અભિલાષીઓ ને આ આગમ જે મોક્ષનો હેતુ છે, તેના પ્રત્યે પ્રયત્ન વગર મોક્ષનો અભાવ સમજવો વળી કહે છે કે – “જેમ અતિશય મલિન વસ્ત્ર હોય, તો જલ તેની શુદ્ધિ કરનાર છે, તેમ અંતઃકરણરૂપી રત્નને નિર્મળ કરનાર હોય,તો આગમ શાસ્ત્રો છે-એમ પંડિતો કહે છે.” જગતને વંદનીય એવા તીર્થંકર પરમાત્માએ શાસ્ત્રમાં ભક્તિને મુક્તિની મોટી દૂતીકહેલી છે. માટે અહીં આગમમા જઆ ભક્તિ ઉચિત છે, મુક્તિની નિકટ પહોચેલાને આ શાસ્ત્રભક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે.
આ જ વાત સ્પષ્ટ રીતે વિચારતા કહે છે કે -
૧૮૬-જિનવચન ઉલ્લંઘન કરવા રૂપ આજ્ઞા-બાધાથી શુદ્ધ આહારાદિ આધાકર્માદિ સર્વ એષણા કરીને શુદ્ધ પણ પિંડ મેળવ્યોહોય, તો પણ પ્રથમસાધુ માફક દોષવાળો ગણેલો છે. આજ્ઞાને બાધા પહોંચાડ્યા વગર જે આહારાદિ ગ્રહણ કર્યા તે તદન પ્રગટ આધાકર્માદિ દોષવાળા હોવા છતાં પણ તેબીજા સાધુની જેમ શુદ્ધ છે. આવા પ્રકારની જિનેન્દ્રની આજ્ઞા છે. લૌકિકો પણ બોલે છે કે - “મનુષ્યને ભાવશુદ્ધિ કાર્ય સાધનારી છે. પત્નીને પ્રેમભાવથી આલિંગન કરાય છે અને બહેનને વાત્સલ્યભાવથી આલિંગન કરાય છે.” આલિંગન સમાન છતાં મનોભાવ જુદા જુદા પ્રકારના વર્તે છે, તેમ ધર્મમાં આજ્ઞા પ્રધાન છે. આજ્ઞા વગરનો ધર્મ તે વાસ્તવિક ફળ આપનાર થતો નથી, પરંતુ સંસારમાં વધારે રખડાવનાર થાય છે. ( આજ્ઞાબાહ્ય અને સ્વેચ્છાએ શુભકિડ્યા કરે તો પણ પરિણામ અશુભ છે.)
૧૮૭- આશાબાહ્ય ધર્મ-પોતાની ઇચ્છામાત્રથી પ્રવૃત્તિ કરે, તો તે પરિણામ કદાપિ શુભ હોય, તો પણ અંતઃકરણની પરિણતિરૂપ પરિણામ અશુદ્ધ જ છે, કેમ કે, જગતના સર્વ જીવો પ્રત્યે વાત્સલ્યભાવ રાખનાર તીર્થકર ભગવંતમા અને તેમના વચનમાં અબહુમાન હોવાથી અસગ્ગહ રૂપ ખોટો આગ્રહ રાખવાથી આગળ જણાવશે કે, ગોચરી-પાણીની શુદ્ધિનું કારણ આગળ કરીને જે કોઈ ગુરફુલવાસનો ત્યાગ કરે ઇત્યાદિની માફક અહિ સમજી લેવું. મોરપીંછ માટે શબર રાજાએ સંન્યાસી પાસે મનુષ્ય મોકલ્યા અને કહ્યું કે, તેમના આશન કે કપડાનો સ્પર્શ કરવાથી પાપ લાગે, માટે દૂરથી બાણ મારીને મોરપીંછ લાવવા' તેના સમાન આજ્ઞાબાહ્ય સમજવો. જેકોઈ પણ તેનાં વચનથી નિરપેક્ષ પ્રવર્તતો હોય, તે તેના વિષે બહુમાનવાળો ન થાય. જેમ કપિલ વગેરે બુદ્ધ કે શિવ દેવતા-વિશેષમાં બહુમાનવાળા નથી,કા કે તેના વચનની પોતે અપેક્ષા રાખતો નથી. જિનના વચનમાં નિરપેક્ષ એવો સાધુ
